حیات، هدیه کیهان به زمین؟
بیگ بنگ: این روزها یک تحقیق جدید که مدعی احراز شواهدی دال بر اثبات حیات در خارج از کره زمین شده، عملا با واکنشهای بدبینانه و تردیدآمیزی از سوی جامعه علمی مواجه شده است. در مرداد ماه یک گروه از پژوهشگران بریتانیایی، بالنی را بر فراز کشور انگلستان به ناحیه استراتوسفر جو، در ارتفاعات 22 تا 27 کیلومتری سطح زمین برای جمع آوری نمونه فرستادند. این بالن با محموله ای ارزشمند به نام دیواره سلولی یا پوسته خارجی گروهی از آغازیان واجد کلروپلاست به زمین بازگشت و باعث تعجب و تردیدهای فراوانی برای دانشمندان شد.
به گزارش جام جم آنلاین، استراتوسفر ناحیه ای خاص از اتمسفر است که حدود 18 تا 50 کیلومتر با سطح زمین فاصله دارد. این محدوده متشکل از 80 درصد نیتروژن، 18 درصد اکسیژن و ا زن، آرگون و دیگر گازهای بی اثر است. شایان توجه است ازن موجود در استراتوسفر لایه ازن را تشکیل می دهد. دانشمندان بریتانیایی عنوان کرده اند این بالن با محموله ای ارزشمند به نام دیواره سلولی یا پوسته خارجی گروهی از آغازیان واجد کلروپلاست به زمین بازگشته است. در گذشته باکتری ها و دیگر اشکال زیستی میکروسکوپی بر فراز کره زمین یافت شده اند، در حالی که اعضای این تیم تحقیقاتی مدعی شده اند کشف اخیر بالقوه حاوی ارزشی شگرف و متفاوت است. از نمونه اشکال زیستی جو که پیشتر شناخته شده، می توان به ابرهای توفانی اشاره کرد که در خود مقادیر قابل توجهی از میکروب ها را حمل می کنند.
نمونه ای از دیواره های سلولی موجود ۳۰۰ میکرونی که در ارتفاع 27 کیلومتری جو زمین کشف شده است
آیا باز هم پای آلودگی ها در میان است؟
میلتون وین رایت از دانشگاه شفیلد انگلستان معتقد است بیشتر افراد تصور می کنند این ذرات بیولوژیکی به آرامی از زمین به سمت استراتوسفر حرکت کرده اند؛ اما قاعده ای کلی درباره این فرضیه وجود دارد و آن هم این که یک ذره با این ابعاد به هیچ وجه نمی تواند به ارتفاع 27 کیلومتری از سطح زمین برسد. تنها استثنای موجود در این رابطه فوران های مهارنشدنی آتشفشانی است که آن هم در مدت سه سالی که از زمان این نمونه برداری می گذرد، رخ نداده است.
وی در ادامه افزود که در غیاب مکانیسمی که به واسطه آن ذراتی چنین بزرگ بتوانند به لایه استراتوسفر منتقل شوند، تنها می توان به این جمع بندی رسید که وجود این ذرات بیولوژیکی ریشه در فضا دارد.
وی در ادامه افزود: نتیجه گیری دیگر تیم تحقیقاتی ما این است که حیات به طور پیوسته از فضا به زمین می رسد و احتمالا حیات تنها محدود به این سیاره نیست، اما مسلم است چنین نتیجه گیری ای هنوز خیلی تهاجمی به نظر می رسد. پروفسور وین رایت و همکارانش معتقدند ذرات دیاتومه ها یا آغازیان می توانند از سوی دنباله دار ها به جو زمین منتقل شده باشند.
ادعاهای نامتعارف، شواهد غیر معمول می طلبد
ستاره شناس مشهور ست شوستاک از موسسه تحقیقات فرازمینی کالیفرنیا می گوید این عقیده که حیات در سراسر جهان گسترده است و عناصری ازجمله دنباله دارها در جابه جایی آن نقش دارند، دست کم در مسافت های نسبتا کوتاه کیهانی قابل قبول است و به این نظریه پان اسپرمیا گفته می شود. فرضیه پان اسپرمیا بر این باور است حیات در جای ویژه ای شکل نمی گیرد بلکه همواره در جهان وجود داشته و در جای جای هستی گسترده شده است. شوستاک می افزاید البته این امر بدان معنا نیست که تحقیق اخیر لزوما مبتنی بر پژوهش های دقیق و موشکافانه علمی است. شوستاک می افزاید: در گذشته بیشتر اعضای جامعه اختر زیست شناسی راه سهل تر را در این می دانستند که چنین ادعاهایی را به آلودگی های زمینی نسبت دهند. ظاهرا یافته های اخیر تا حدی در این ایده خلل وارد کرده است؛ اما در هر صورت دانشمندان مایل هستند مدارک قانع کننده تری از سرمنشا کیهانی این ارگانیسم ها که از سوی بالن به زمین آورده شده، مشاهده کنند.
کریس مک کی، اختر زیست شناس از مرکز پژوهشی ایمز ناسا در حوزه نظامی مافت ایالت کالیفرنیا می گوید: احتمالا گزارش این تیم تحقیقاتی مبنی بر پیدا کردن ماده ای نادر در جو زمین صحت دارد، اما این نتیجه گیری که بگوییم به این واسطه با حیات خارج از کره زمین مواجه هستیم براستی ادعای بزرگ و کمی دور از ذهن است، چراکه برای اثبات آن هنوز مدارک بیشتر و البته متفاوت تری لازم است. مثلی معروف می گوید ادعاهای غیرمعمول به شواهد نامتعارفی هم نیاز دارند. پروفسور مک کی مثالی زده از این که چنین مدرک غیرمعمولی اساسا چه چیزی می تواند باشد: اگر این پژوهشگران قادر بودند ثابت کنند کل این ماده از اسیدهای آمینه نوع دو تشکیل شده در حالی که پروتئین های موجود در حیات زمینی همگی از آمینو اسید نوع ال هستند، آن گاه می توانستند بخوبی من را قانع کنند. باید در نظر داشت اثبات این فرضیه مستلزم یکسری معیارهای بیوشیمیایی خاص است که با نمونه های یافت شده روی کره زمین هماهنگی نداشته باشند، اما چنانچه حضور بیوشیمی زمینی در این نمونه ثابت شود، غیرممکن است بتوان آن را به منشایی خارج از این سیاره نسبت داد.
برخی از محققان معتقدند دنباله دارها عناصری کلیدی برای شکل گیری حیات مانند آب، آمونیاک، متانول و دی اکسید کربن را با خود به زمین آوره اند. هنگامی که دنبالهداری به یک سیاره برخورد میکند، موج شوکی را ایجاد میکند که این موج، مولکولهایی را تولید میکند که آمینواسیدها را میسازند. اثر موج شوک همچنین گرمایی ایجاد میکند که این مولکولها را به آمینواسیدها متحول میکند.
لزوم مطالعات بیشتر
پروفسور وین رایت و همکارانش درصدد هستند تا نمونه های استراتوسفری خود را بیشتر مورد مطالعه قرار دهند تا بلکه شاید بتوانند مدارک مستندتری دال بر منشا خارجی آنها ارائه دهند. به عنوان مثال پژوهشگران قرار است نسبت ایزوتوپ های مختلف عنصری را که تعداد نوترون های هسته اتمش متغیر است بدقت مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. لازم به یادآوری است ایزوتوپ، اتم های عنصری هستند که عدد اتمی یکسان و عدد جرمی متفاوت دارند. عدد اتمی مشخصا به تعداد پروتون ها و عدد جرمی به تعداد نوترون های هسته اتم مربوط است، بنابراین در ایزوتوپ ها، اختلاف در تعداد نوترون های هسته اتم است.
پروفسور وین رایت می گوید : اگر نسبت ایزوتوپ های مشخص عددی خاص را به دست بدهد، آن گاه ارگانیسم های ما زمینی هستند، اما اگر عدد متفاوتی حاصل شود، در این صورت منشا آنها می تواند از فضا باشد. با وجود این اختر زیست شناس مشهور درک شولزه ـ مک اوچ از دانشگاه ایالتی واشنگتن عقیده دارد: این تیم تحقیقاتی باید آنالیزهای دیگری هم انجام دهد تا بتواند به نتیجه گیری درست در این زمینه دست پیدا کند. از دید این متخصص بهتر است تیم تحقیقاتی پیش از ارائه هرگونه ادعای تحریک آمیزی، نخست با متخصصانی که درباره دیاتومه ها یا آغازیان تحقیق کرده اند، مشورت کند. پروفسور شولزه ـ مک اوچ معتقد است: شاید این بقایا براستی از لایه استراتوسفر آمده باشند و منشا آلودگی زمینی نداشته باشند، اما نتیجه گیری تنها روی یک ذره و آن هم البته با تحقیقات خیلی محدود برای شخص من کاملا غیرمعقول به نظر می رسد و مهم تر از آن قائل شدن منشایی خارج از کره زمین برای آن کاملا بی اساس است. پروفسور شولزه همچنین تصور می کند دنباله دار ها مکان های نامتعارفی برای شکل گیری هرگونه حیات هستند. از دید وی امکان حیات چیزی است که باید در سیارات به دنبال آن گشت. به نظر وی پیدا شدن یک آغازین در دنباله دار ها جدا شگفت انگیز است.
وی در ادامه می افزاید : آغازیان براستی اشکال حیات نسبتا پیشرفته ای در زمین هستند که به احتمال زیاد در آغاز دوره زمین شناسی مزوزوئیک (احتمالا در عصر ژوراسیک یا دوره حضور نخستین پرندگان) تکامل پیدا کرده اند. این عصر از جهاتی برای آغازیان بسیار هم دیر بوده، چراکه حدود دست کم سه میلیارد سال پس از نمودار شدن نخستین نشانه های حیات در زمین برمی گردد. توجه به این نکته نیز مهم است که آغازیان معمولا آبزی هستند، اما آبی به صورت مایع در دنباله دار ها یافت نمی شود مگر در طول بازه های زمانی کوتاه و آن هم زمانی که این اجسام یخی به خورشید نزدیک شده باشند.
پروفسور شولزه می گوید انتظار داشته یک ارگانیسم زنده غیرزمینی یا حتی بقایایی از آن کاملا یا دست کم از برخی جنبه ها نظیر محیط اطراف و زیستگاه با آنچه در زمین دیده می شود، متفاوت باشد و قطعا آغازیان زمینی به هیچ وجه سنخیتی با این دیدگاه وی ندارند.
منبع: http://www.space.com/22875-alien-life-claim-space-microbes.html
مترجم: فرناز حیدری
مطالب مرتبط: