بیگ بنگ: دانشمند چینی که مدعی شده بود اولین ویرایش ژنتیکی را بر روی نوزادان انجام داده، به سه سال زندان محکوم شد. هی جیانکویی، که بدون مجوز پزشکی فعالیت می‌کرد، علاوه بر تحمل مجازات زندان به پرداخت ۴۳۰ هزار دلار نیز محکوم شده است.

به گزارش بیگ بنگ، دو محقق دیگر که با این پروژه همکاری می‌کردند نیز جریمه شدند. این سه نفر قوانین پژوهش علمی در چین را زیر پا گذاشتند و مدارکی را که حاکی از بررسی جوانب اخلاقی این پروسه علمی بود جعل کردند. در حکم آنان چنین آمده است: «این افراد در راستای کسب شهرت فردی در سطح جهانی و رسیدن به سودی کلان، قوانین و مقررات پزشکی را زیر پا گذاشتند.» آقای جیانکویی در ماه نوامبر سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که ژن دخترهای دوقلوی تازه متولد شده را تغییر داده است تا آنها را در مقابل ویروس اچ آی وی که پدرشان به آن مبتلا بود، مقاوم کند. از آنجایی که این پرونده مربوط به حریم خصوصی افراد مربوط می‌شد، محاکمه پشت درهای بسته انجام گردید.

جیانکویی خبر از تولد دوقلویی به نام لولا و نانا داد که ژن‌هایشان دستکاری شده بود. او در ماه نوامبر سال گذشته اعلام کرد که نخستین نوزادان دستکاری شده ژنی متولد شده اند. او یک ماه بعد DNA آنها را دستکاری نمود تا آنها را در مقابل ویروس اچ آی وی که پدرشان به آن مبتلا بود، مقاوم کند. در همین راستا، وی ژن خاصی را با استفاده از شیوه ای تحت عنوان کریسپر(CRISPR) حذف کرد.

جیانکویی استادیار سابق دانشگاه علوم-فناوری سادرن در شنزن است؛ وی در یک کنفرانس پزشکی در هنگ کنگ اعلام کرد که از این دستکاری ژنی به خود افتخار می‌کند. ادعای او دانشمندانِ سرتاسر جهان را در بهت و حیرت فرو برد؛ بنابراین، سوال‌هایی دربارۀ اخلاق پزشکی مطرح شد و نظارت ضعیف چین در خصوص تحقیقات علمی با انتقادات وسیعی روبرو گردید. «کِیران موسونورو» استاد ژنتیک دانشگاه پنسیلوانیا گفت: «این فناوری اصلا امن نیست. قیچی‌های مولکولی روش کریسپر معمولا نزدیک ژن هدفگذاری شده میبُرند که غالبا جهش‌های غیرمنتظره‌ای را به همراه دارد. اگر پیامدهای این کار برایتان اهمیتی نداشته باشد، میتوانید به سادگی آن را انجام دهید.»

در بحبوحه انتقاداتی که به جیانکویی وارد می‌شد، او مورد پیگرد قانونی پلیس قرار گرفت؛ دولت هم دستور توقف روند تحقیقات او را صادر کرد و دانشگاه چین هم حکم اخراج او را امضاء کرد. مراجع قضایی اعلام کردند که جیانکویی اصول اخلاقی را در دنیای پزشکی نقض کرده است. ویرایش ژنی برای اهداف تولید مثل در بسیاری از کشورها ممنوع است. ویرایش ژن با هدف تولید مثل در اکثر کشورهای دنیا ممنوع است و وزارت بهداشت چین هم از سال ۲۰۰۳ آنرا ممنوع کرده، با این وجود اسنادی که به دست وب سایت پزشکی STAT افتاده که نشان می‌دهد سازمان‌های دولتی چین و در راس آنها وزارت علوم به امید کسب نوبل پزشکی از فعالیت‌های پنهانی جیانکویی حمایت مالی کرده‌اند.

این تیم به تولید مثل “چندین زوج از افراد آلوده به HIV” کمک کرده است. پس از اصلاح جنین‌ها، آن‌ها در رحم دو زن قرار گرفتند که سرانجام سه نوزاد با اصلاح ژن به دنیا آمد. این محاکمه اولین جایی است که مقامات چینی به حضور نوزاد اصلاح ژنتیکی شده سوم اذعان کرده‌اند.

محققان پس از انتشار مقالۀ اصلی در ماه جاری اظهار داشتند: «دستکاری ژنی جیانکویی به این معنا بود که دوقلوها در برابر ویروس اچ آی وی مقاوم شوند؛ اما این احتمال وجود داشت که این کار با موفقیت همراه نباشد و جهش‌های ناخواسته‌ای را ایجاد کند.» جیانکویی مدعی شده بود که هدفش این است که از ابتلای نوزادان به ویروس اچ آی وی جلوگیری به عمل بیاورد، اما صراحتاً اعلام نکرده بود که آیا در مقاوم‌سازی نوزادان در برابر این ویروس موفق شده است یا خیر.

در سال 2015، کمیته اخلاق پزشکی سازمان ملل متحد اعلام کرد که باید دستکاری ژن جنین انسان متوقف شود چرا که این امکان وجود دارد در آینده از این فناوری برای اصلاح نژاد انسان استفاده شود. اما سال بعد، بریتانیا این اجازه را به دانشمندان داد تا DNA نوزاد را به منظور یافتن دلایل ناباروری و سقط جنین ویرایش کنند. همچنین یک کمیته مشاوره پزشکی در آمریکا گفت که باید این اجازه به دانشمندان داده شود تا با دستکاری ژنی در آینده اقدام به از بین بردن برخی از بیماری‌ها بکنند. به گفته سازمان بهداشت جهانی در ماه نوامبر 2019 و پس از عکس‌العمل‌های شدیدی که کارهای غیرقانونی جیانکویی به همراه داشت، این کار می‌تواند تحقیقاتِ پیرامون دستکاری ژن انسان افزایش دهد و تبعات جبران‌ناپذیری در آینده داشته باشد.

ترجمه: منصور نقی‌لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com