بیگ بنگ: حدود 6 میلیون سال پیش اجداد ما از شامپانزه ها جدا شدند. از آن زمان تا کنون حداقل 20 گونه از نیاکان انسان در درخت فرگشت شناخته شده اند. به نظر می رسد که همین اواخر و حدود 50000 سال قبل ، چهار گونه متفاوت از انسان همزمان زندگی می کرده اند! اما چرا تمام این گونه ها منقرض شدند و فقط ما به عنوان گونه هومو ساپینس باقی ماندیم؟!

smithsonian-homo-sapiens-tree1-980x565آخرین انسان باقیمانده

بررسیهای ژنتیکی نشان می دهد که تمام انسانهای امروزی در واقع نوادگان یک گروه 600 نفری هستند که از آفریقا به تمام دنیا مهاجرت کردند و دیگر گونه ها همچون نئاندرتالها را به عقب راندند! نئاندرتالها گونه کاملا پیشرفته و موفقی بودند که اجدادشان بعد از هوموراکتوسها، آفریقا را به مقصد اروپا ترک کردند. نئاندرتالها کاملا پیشرفته بودند وبرای حدود 400000 سال در اروپای عصر یخبندان زندگی کردند. اما چرا با ورود گونه ما آنها ناپدید شدند؟

با کشف یک جمجمه در هایدلبرگ آلمان، گونه هومو هایدلبرگنسیس کشف شد. یک چاه غار در آتا پوئرکا واقع در شمال اسپانیا پرده از رازهای مهمی بر می دارد. در این چاه چندین قطعه استخوان یافت می شود که با کنار هم قرار دادن آنها 30 اسکلت کامل نیم میلیون ساله هومو هایدلبرگنسیس پدیدار می شود! اما چرا 30 اسکلت کنار هم؟ به نظر می رسد که آنها توسط خویشاوندانشان دفن شده اند! کشف مراسم تدفین توسط یک گونه پیشرفته! در همین مدفن یک تبر سنگی دست ساخته نیز پیدا شد. یک پیشکش برای مردگان! همه اینها نشان می دهد این گونه قادر به نماد گرایی بوده و ذهن آنها به باورهایپیچیده دست یافته است! آنها برنامه ریزی کرده و خودآگاه بودند، آغاز تکامل فکری در نیم میلیون سال پیش!

این گونه به زندگی خود ادامه داد و با فتح اروپا به هومو نئاندرتال تکامل یافت که نزدیکترین گونه به ما هستند. اولین فسیل نئاندرتال در 1829 در دره میوز بلژیک کشف شد. فسیلهای دیگری نیز در سرتاسر اروپا به دست آمد که بررسیهای دقیق آنها نشان می دهد: مغز آنها حتی کمی از ما بزرگتر بود، اما به نظر می رسد بخشهایی از مغز که به زبان، حافظه و تفکرمربوط می شود، از ما کوچکتر بوده است. بدن کوتاه و زمخت آنها برای مقابله با عصر یخبندان طراحی شده بود! رژیم اصلی آنها راگوشت شکارهای بزرگمانند گاومیش و گوزن شمالی تشکیل می داده است. این گونه در حدود 25000 سال پیش منقرض می شود. اما چرا؟ به دره شکاف بزرگ و انسان ساز آفریقا باز می گردیم. حدود 200000 سال قبل در همین جا گونه جدیدی پیدا شد: هوموساپینس! انسان مدرن و گونه خود ما. همانطور که جمجمه ها و ابزار سنگی نشان می دهند، در آغاز تفاوت چندانی میان مغز و هوش هومو ساپینس و نئاندرتالها وجود نداشت، اما به تدریج، مغز این گونه پیشرفته تر از نئاندرتالها شد. چرا؟

Homo_neanderthalensis_adult_male_-_head_model_-_Smithsonian_Museum_of_Natural_History_-_2012-05-17تمام شواهد به تحولات آب و هوایی اشاره می کند! در همین دوره زمین و گونه ما وارد یکی از طولانی ترین عصر یخبندان می شود. حدود 200000 سال قبل صفحات وسیع یخی از شمال زمین به سمت پایین آمدند و خشکسالی ، بیشتر مناطق آفریقا را به بیابان تبدیل کرد.انتظار می رود که جمعیت آفریقا به شدت تحلیل رفت. آیا مدارک ژنتیکی این موضوع را تایید می کند؟

تمامی انسانهای روی زمین به طرز شگفت انگیزی 99.9 شباهت ژنتیکی دارند! این در حالیست که انسان ریختهایی همچون گوریلها، شامپانزه ها و اورانگوتانها بین 4 تا 10 برابر ما تنوع ژنتیکی دارند. این عدم تنوع ژنتیکی در میان انسانها می تواند نشان دهنده یک بحران تحلیل جمعیتی در طول تاریخ باشد. حدود 140000 سال قبل بیشتر مناطق آفریقا غیر قابل سکونت شد و نیاکان ما به پناهگاههای معدودی در خط سواحل و مناطق کوهستانی رو آوردند. در همین زمان بود که گونه ما تا مرز انقراض پیش رفت! شواهد ژنتیکی نشان می دهد که کل جمعیت نیاکان ما تا حدود 600 نفر تحلیل رفت! کورتیس مارین معتقد است که آنها در خط ساحلی آفریقای جنوبی پناه گرفته بودند و این زندگی ساحلی باعث تغییر رفتار آنها گردید، که خود منشا تفاوتهای بعدی و از جمله هوش و مغز پیشرفته تر شد. آنها صدف جمع آوری می کردند و برای این کار رفتار ماه و جزر و مد را مد نظر قرار می دادند. از غذاهای دریایی استفاده می کردند و در عین حال به دور از ساحل شکار کرده و دانه ها و ریشه ها را گرد آوری می نمودند. این شیوه متنوع برای جمع آوری غذا و ادامه زندگی ، هوش و استعداد بیشتری را می طلبید! تطبیق پذیری جدید برای یک زندگی جدید!

نیاکان ما بیش از 140000 سال بدین گونه زیستند و مدارکی از مغز پیشرفته تر را از خود به جای گذاشتند. ابزارهای سنگی پیچیده تر نمونه ای از این مدعاست. ابزارهای تخصصی تر لازمه بهره گیری بیشتر از محیط اطراف و بقای آنها بوده است. آنها همچنین ابزارهای سنگی نمادین می ساختند! اولین مدرک تاریخی استفاده از هنرهای زینتی با گل اخرای سرخمربوط به 75000 سال قبل در طول همان ساحل آفریقای جنوبی کشف شده است! در همین مکان صدفهای سوراخداری کشف شد که احتمالا به عنوان گردنبند استفاده می شده است. آنها احتمالا بدن خود را نیز رنگ آمیزی می کرده اند. انسان در این دوره برای اولین بار اطلاعات را خارج از ذهن خود ثبت و ذخیره نمود!

4174747بدین گونه نیاکان ما در 60000 سال پیش با فرهنگ و تکنولوژی جدیدی پدیدار شدند. یک بار دیگر شرایط سخت آب و هوایی و هزاران سال خشکسالی در آفریقا موجب جهشی جدید در هوش و مغز گونه انسان شد! با بهبود آب و هوا، این گونه جدید اکنون آماده فتح دنیا شده بود. آنها از مسیر خاور میانه آسیا را درنوردیدند. یک موج مستقل نیز از همین مسیر به سمت اروپا رفت و به نئاندرتالها برخورد نمود و در نهاین باعث انقراض آنها شد. اما چگونه؟ برخی معتقدند این کاراز طریق آمیزش و ادغام آنها در گونه ماصورت گرفته است. آیا همینطور است؟

پاسخ این پرسش در ژنتیک است، اما چه کسی می تواند از استخوانهای 30000 ساله نئاندرتالها نقشه ژنتیکی تهیه کند؟ اسوانتی پابو و تیمش از موسسه ماکس پلانگ موفق به این کار افسانه ای شدند! با کشف ژنوم نئاندرتالها و با استفاده از ساعت مولکولی معلوم شد که حدود 300 تا 400 هزار سال پیش ، آنها و گونه ما نیای مشترکی داشته اند. این زمان گونه ای را هدف قرار می دهد که حدود نیم میلیون سال پیش آفریقا را ترک کردند. هومو هایدلبرگنسیس! این گونه همانطور که گفته شد در اروپا به نئاندرتالها تکامل یافتند و در آفریقا به گونه هرموساپنس تبدیل شدند. اما آیا این دو گونه با یکدیگر در حد ادغام نئاندرتالها در انسان مدرن آمیزش داشته اند؟ اگر انسان ها و نئاندرتال ها باهم آمیزش نداشته باشند، ژنوم های مشابه در نئادرتال ها و انسانها می تواند در نتیجه ی آن باشد که هر دو گونه، از اجداد آفریقایی مشترکی تکامل یافته اند.- اما نتایج یک تحقیق ژنتیکی جدید در اوایل سال ۲۰۱۶ حاکی از آن است که انسان‌های امروزی و نئاندرتال‌ها حدود ۱۰۰ هزار سال پیش، یعنی زودتر از آن چیزی که پیشتر تصور می‌شد، با هم آمیزش می‌کرده‌‌اند.

شاید گونه ی ما به تدریج نئاندرتالها را از سرزمین خود عقب راندند. تمام شواهد، اعم از بدن کشیده و لاغرتر و نیاز به انرژی کمتر، رشد سریعتر جمعیت، تکنولوژی پیشرفته تر، به ویژه در استفاده از نیزه و … حکایت از برتری گونه ما در مقابله با نئاندرتالها دارد. با این حال نوسانات آب و هوایی اروپا نیز به گرفتاری نئاندرتالها دامن زده بود! نئاندرتالها به تدریج به سمت مناطق مرزی اروپا رانده شدند. طبق شواهد کنونی آخرین پناهگاه آنها صخره جبل الطارق در مرز جنوبی اسپانیا و در 28000 سال قبل بوده است. پس از این زمان آنها ناپدید شدند. در این دوره تنها یک نوع انسان بر زمین حاکم شد. گونه ما به تمام قاره ها مهاجرت کرد و نسل بقیه هومونیدها را نیز از زمین برچید! این بار نیز فرگشت تطبیق پذیرترین انسان را دست چین کرد. فرگشت هرگز متوقف نشده و نخواهد شد و هیچکس به درستی نمی داند که این نیروی مرموز آینده ما را چگونه رقم خواهد زد!

ادامه دارد »»»

نویسنده و مولف: احمد مصدر / سایت علمی بیگ بنگ

منابع بیشتر: pbs.org , Homo heidelbergensis

Homo sapiensNeanderthal

پاسخ دادن به بی خبر لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

4 دیدگاه

  1. با درود و سلام خدمت اهالی بیگ بنگ.واقعن مجموعه مقاله تاریخ علمی جهان کاری بسیار تاثیرگذار و با ارزشی بود.تشکر ویژه از جناب مصدر بابت اهتمام فراوان ایشان بابت گردآوری این مجموعه.امیدوارم این نوع مقاله ها ادامه داشته باشند در وب سایت.من تو شهر خودم با چند مدرسه در مقاطع مختلف در زمینه نجوم و علوم رباتیک و کامپیوتر و کلاسهای علمی آموزشی فوق برنامه همکاری میکنم.سایت بیگ بنگ و مطالب بسیار بسیار با کیفیتش کمکم کرد تا بتونم بچه های سرزمینمو از همین ابتدا با علوم و پیشرفت های دنیا آشناشون کنم.شماها کار بسیار بزرگی برای ترقی علم و دانش مملکتتون دارین انجام میدین.دمتون گرم خدا خیرتون بده و ایشالله همیشه سربلند و موفق و پیروز باشین.
    یاعلی….

  2. تمام این مقالات که در بخش های مختلف نشر شده است خیلی با ارزش است. معلوم است که نویسندگان سایت علمی بیگ بنگ همیشه واقعا تلاش می کنند و ما از تلاش تان صمیمانه متشکریم.
    در پایان این بخش پانزدهم نوشته است که ادامه دارد، ولی بخش شانزدهم یافت نمی شود. نمی دانم هنوز منتشر نشده است یا من اشتباه جستو کرده ام. اگر لطف کنین معلومات دهید ممنون می شوم.

  3. با عرض سلام من این مطالب رو یادمه از پاییز پارسال شروع کردم و تا جایی که شما نوشتید خوندم بعدش هرروز سایت رو چک میکردم ولی متاسفانه چیزی نبود تا اینکه امروز دوباره از اول شروع کردم و تاقسمت پانزدهم خواندم واقعا حیف که این مطلب رو ادامه ندادید خواهشا اقای مصدر قسمت های بعدی رو بنویسید از بیست و هشتم اردیبهشت تا الان که بیست و دوم مرداد هست نزدیک سه ماه داره میگذره ولی منتشر نکردید قسمت های جدید رو خواهشا و لطفا ادامه بدید بی صبرانه منتظریم

  4. درود، متن بسیار روان و زیبایی بود
    سپاس برای چنین تلاشی …
    همانطور که در بخشی از متن اشاره کردید، جد مشترک ما و نئاندرتالها، همان انسان هایدلبرگ بوده که تحقیقات نشان داده توانایی های همچون انجام مراسم آیینی، دفن مردگان و ساخت ابزار پیچیده را داشته و از آنجایی که بخشی از مغز که ساخت ابزار پیچیده را کنترل میکند منطبق بر بخشی است که فعالیتهایی همچون تکلم را میسر می سازد، احتمالا گونه انسان هایدلبرگ توانایی ایجاد اصوات بصورت هوشمندانه و یا همان حرف زدن را بصورت ابتدایی داشته باشد… پس میتوان این گونه را انسان خردمند باستانی دانست و سابقه هوشمندی در زمین را تا حدود 0.8 میلیون سال قبل به عقب برد.