بیگ بنگ: زمانی که کاپیتان جیمز کوک در سال 1770 راهی سفر اکتشافی مهمش به سوی جزایر اصلی اقیانوس آرام شد ـ که در نهایت استرالیا، نیوزیلند و چندین جزیرۀ دیگر را کشف کرد ـ ما دقیقأ نمی‌دانستیم چه تعداد سیاره در منظومۀ شمسی ما وجود دارد. آن زمان فقط از وجود سیارات عطارد، ناهید، زمین، مریخ، مشتری و زحل در منظومۀ شمسی آگاه بودیم.

سیاره فرا خورشیدیبر اساس مدار سیارات به دور خورشید، اخترشناسان سدۀ هجدهم دست به کاری زدند که امروزه به نام رابطه «تیتوس ـ بوده» ـ قانونی که توسط یوهان تیتوس و یوهان بوده برای تعیین فاصلۀ هر سیاره از خورشید وضع گردید ـ شناخته می‌شود. این یک رابطۀ تجربی ساده است که فاصله نسبی میان سیارات و خورشید را توضیح می‌دهد، این رابطه مدار یک سیاره در آن‌ سوی سیاره زحل و یک سیاره دیگر در خلای موجود میان سیاره مریخ و مشتری را پیش‌بینی نمود. در سال 1781، ویلیام هرشل بدون اتکا به رابطۀ تیتیوس ـ بوده، سیاره اورانوس را کشف نمود، اما هرشل اورانوس را دقیقأ در جایی کشف کرده بود که رابطۀ تیتوس – بوده آن را پیش‌بینی می‌نمود. بعد از این موفقیت بزرگ، اخترشناسان در فاصلۀ میان سیارۀ مریخ و مشتری جست‌ و جوی سیاره‌ ای را آغاز کردند که رابطۀ تیتیوس ـ بوده مدار آن را پیش‌بینی کرده بود.

در سال 1801، جوزپه پیاتزی اخترشناس ایتالیایی، یک سیاره را در محل پیش‌بینی شده کشف نمود و نام آن را سرس گذاشت. بنابرین رابطه تیتیوس ـ بوده نقش برجسته‌ ای در کشف سیارات منظومه شمسی داشته است. اما وقتی در سال 1846 سیاره نپتون کشف شد، درست در همان نقطه‌یی قرار نداشت که رابطۀ تیتوس ـ بوده آن را پیش‌بینی می‌کرد. طی چند سال بعد، چندین جرم کوچک دیگر در مدارهای میان سیاره مریخ و مشتری و درست در محل کشف سرس یافت شدند. اما این اجرام کوچک از عنوان سیاره به «سیارک» نزول کردند. با این کشف رابطۀ تیتیوس ـ بوده اهمیت خود را از دست داد و درست شبیه اسب پیری که دیگر به درد تاختن نمی‌خورد، رها شد.

جست‌ و جوی سیارات فرا خورشیدی

ناسا برای جست‌ و جوی سیارات فرا خورشیدی از تلسکوپ فضایی کپلر بهره برد. طی چند سال گذشته تلسکوپ کپلر توانسته هزاران سیاره و صدها منظومۀ سیاره‌ ای (یک ستاره با چند سیاره) را کشف نماید. اگر رابطۀ تیتوس ـ بوده در یافتن سیارات در منظومۀ شمسی مفید بود، شاید در پیش‌بینی سیارات دیگر منظومه‌ها که توسط تلسکوپ فضایی کپلر کشده شده، نیز مفید واقع شود.

تاکنون دانشمندان مأموریت کپلر، صدها منظومۀ سیاره‌ ای را بررسی کردند. آنها متوجه شدند که اکثر این منظومه‌های سیاره‌ ای با رابطۀ تیتوس ـ بوده جور می‌آیند. حال دانشمندان فهمیده اند که این اسب پیر هنوز توان رفتن دارد و به کمک رابطۀ تقریبأ فراموش شده تیتوس ـ بوده می‌توانیم دورۀ گردش سیاراتی را که هنوز کشف نشده اند را پیش بینی کنیم.

گولدیلاکس به منطقه ی قابل سکونت در یک سیاره شبیه زمین در اطراف یک ستاره اطلاق می شود که از لحاظ نظری می تواند اتمسفر کافی برای حفظ آب مایع را داشته باشد.
گولدیلاکس به منطقه ی قابل سکونت در یک سیاره شبیه زمین در اطراف یک ستاره اطلاق می شود که از لحاظ نظری می تواند اتمسفر کافی برای حفظ آب مایع را داشته باشد.

محدودیت

سال گذشته دانشمندان از رابطۀ عمومی شده تیتوس ـ بوده استفاده کردند تا 68 منظومه چند سیاره‌ ای که هر کدام چهار سیاره یا حتی بیش‌تر داشتند را، مورد بررسی قرار دهند. در نتیجه براساس این رابطه، وجود چندین سیاره جدید در اکثر این منظومه‌ها پیش‌بینی گردید. اما تاکنون تنها 5 درصد این پیش‌بینی‌ها تایید شده است. شاید این درصد خیلی کمی باشد، اما تلسکوپ فضایی کلپر نمی‌تواند سیارات کوچکی به اندازه زمین یا کوچک‌تر از آن را رصد کند.

گولدیلاکس یا منطقه حیات به دور یک ستاره، درست به فاصله‌ ای گفته می‌شود که آب در آنجا به حالت مایع وجود داشته باشد. نتایج جدید نشان می‌دهد که به طور متوسط دو سیاره در منطقۀ حیات هر ستاره وجود دارد. تقریبأ همه سیارات کشف شده توسط تلسکوپ فضایی کپلر بزرگ‌تر از زمین اند و خیلی نزدیک به ستاره مادر قرار دارند. یعنی سطح خیلی از این سیارات بسیار داغ و شرایطی بسیار خشن دارند. کپلر نمی‌تواند سیاراتی را که خیلی از ستاره مادر دورند ببیند؛ یعنی سیاراتی که در کمربند حیات قرار دارند. استفاده از رابطه تیتوس ـ بوده یک تکنیک غیر مستقیم و بحث‌ برانگیز است که می‌توان بر اساس آن مشخص ساخت چه تعداد سیاره در منطقه حیات یک ستاره قرار دارند؟

در این نمودار نقطه آبی سیارات فراخورشیدی کشف شده توسط کپلر را نشان می دهد، مربع های قرمز و خاکستری پیش بینی وجود سیارات بر اساس قانون تیتوس-بوده هستند و مستطیل افقی سبز رنگ نیز منطقه قابل سکونت است.
در این نمودار نقطه آبی سیارات فراخورشیدی کشف شده توسط کپلر را نشان می دهد، مربع های قرمز و خاکستری پیش بینی وجود سیارات بر اساس قانون تیتوس-بوده هستند و مستطیل افقی سبز رنگ نیز منطقه قابل سکونت است.

چه تعداد سیاره با شرایط مناسب برای حیات؟

به گفته دانشمندان، تقریبأ یک یا دو سیاره در منطقه حیات به دور هر ستاره در چرخش است. خوب حالا تصور کنید با وجود 300 میلیارد ستاره تنها در کهکشان راه شیری باید بین 300 تا 600 میلیارد سیاره در منطقه حیات ستاره‌های این کهشکان وجود داشته باشد. در جهان قابل مشاهده کم‌ و‌ بیش یک‌ صد میلیارد کهکشان وجود دارد که هر کدام‌شان از صدها میلیارد ستاره تشکیل شده است. بنابرین در کیهان قابل رویت، به تعداد 22^10 ستاره و در نهایت دو برابر این تعداد سیاره می‌تواند در منطقه حیات هر ستاره وجود داشته باشد.

این قضیه یک ملاک واقعی برای رشد و تکامل در بیرون از منظومۀ شمسی است. البته همۀ سیاراتی که در کمربند حیات به دور دیگر ستاره‌ها می‌چرخند آب ندارند و شاید هم سطحی سنگی‌ مانند زمین نداشته باشند؛ ولی سهم کوچک (3 درصد) این سیارات می‌تواند شرایطی شبیه زمین را داشته باشد. با این جمع‌بندی و قبل از این‌که بیگانگان فضایی به سراغ ما بیایند، باید ناوگانی از سفینه‌های فضایی ساخت و مانند کاپیتان کوک به سوی این سیارات حرکت کرد.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: theconversation.com

پاسخ دادن به حامد دلیجه لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

4 دیدگاه

  1. دوستان شما چی تصور میکنید این که حیات جاهای دیگه کیهان هست که شک نکنید ولی به چه شکلی هست ؟
    چون عناصر حیات تشکیل شده از خود کیهان هست و مثل تشکیل خودما مثلا از اسید امینه و غیره پس حیات جاهای دیگم به همین شکل باید باشه !
    از نوع ما مثلا ادم اهنی نمیتونه باشه !
    و شاید حیات هوشمندی نباشه مثل همین حیواناتی که در کنار ما زندگی میکنن ! باشه .
    و شاید ارتباط های اونا از نوع امواج الکترومغناطیس نباشه که ما امروزه داریم ( ما در زمینه الکترونیک پیشرفت کردیم ) اما شاید اونا از یک زمینه ی دیگه نیازهای ارتباطی خودشونو برطرف کردن برای همین شاید به سیگنال های ما پاسخی داده نشه چون از پرتوکل اونا خبر نداریم .
    من چون رشتم مهندسی برق هست اطلاعات زیادی ندارم فقط کنجکاوم این موضوعات برام جالبه

  2. به نظر من بهتر است در ترجمه عبارت Habbitable Zone به جای عبارت”منطقه حیات” از عبارت “منطقه قابل سکونت” بهره برده شود. در موتون فارسی ترجمه شده عمدتا از معادل”منطقه قابل سکونت ” استفاده می شود.

  3. تعداد سیارات دارای حیات اونقدر زیاد هست که روزی بشر پیشرفته به ما خواهد خندید.
    بنظر من بجای تحقیقات اضافی فعلا فوکوس انسانهای کره ی زمین روی کنترل زمان باشد تا بقیه چیزها رو ردیف کنیم.