بیگ بنگ: لایه ازون بر فراز قطب جنوب تا حدود زیادی ترمیم یافته و قسمت عمده‌ای از تغییراتِ نگران‌کننده در اتمسفر نیمکره جنوبی متوقف شده است. اگر دنبال کسی هستید که بخاطر این اتفاق خوشایند از او تشکر کنید، باید سراغِ دنیا را بگیرید.

به گزارش بیگ بنگ، بر اساس یک مطالعه جدید، “پیمان مونترال” می‌تواند عامل اصلیِ ترمیم لایه ازون باشد. بر این اساس، تغییرات ِ دردسرسازی که در جریان‌های هوایِ پیرامون نیمکره جنوبی وجود داشت، متوقف گردیده است. پیمان مونترال، توافق‌نامه است که به منظور منع تولید موادی که سلامت لایه ازون را به خطر می‌اندازند، در سال 1987 امضاء شده است.

جریان‌های سریع هوا موسوم به «جت استریم‌ها» به سمت قطب‌های سیارۀ ما روانه می‌شوند. قبل از وارد شدن به قرن 21، تحلیل لایه ازون باعث شده بود، جت استریم جنوبی بیشتر از حد معمول به سمت جنوب پیش برود. این عامل منجر به تغییر الگوهای بارش شد و البته جریان‌های اقیانوسی هم از آن متاثر شدند. یک یا دو دهه پس از امضای پیمان مونترال، این روند ناگهان متوقف شد. آیا این اتفاق تصادفی بود؟

محققان با استفاده از مدل‌ها و شبیه‌سازی‌های کامپیوتری گوناگون نشان داده‌اند که این توقفِ حرکت فقط ناشی از جابجایی طبیعی بادها نیست. بلکه، فقط تغییراتِ لایه ازون می‌تواند توضیح دهد که چرا طغیان جت استریم به پایان رسیده است. به عبارت دیگر، گویا اثرات “پیمان مونترال” متوقف شده یا به حالت معکوس درآمده است. برای یک بار هم که شده، خبرهای خوبی به دست‌مان رسیده است. برای مثال، تغییراتِ مشاهده شده در جت استریم‌هایِ کشورهای استرالیا خطر خشکسالی را با دور کردنِ باران از مناطق ساحلی افزایش داده است. اگر این روند معکوس گردد، شاید این بارش‌ها بازگردند.

«یان رِی» شیمیدان از دانشگاه ملبورن گفت: «نوارهایی که رگه‌های سرما را با خود می‌آورند، به سمت قطب جنوب هدایت شده‌اند و به همین خاطر است که جنوب استرالیا در طول 30 سال گذشته با کاهش قابل توجه بارش‌ها همراه بوده است. اگر لایه ازون در حال ترمیم باشد و حرکت رو به شمال باشد، باید منتظر خبرهای خوبی باشیم.»

البته این اتفاقِ خوب شاید مدت زیادی به طول نینجامد. اگرچه پیمان مونترال باعث شده تا لایه ازون به مقدار مناسبی ترمیم پیدا کند، اما متاسفانه میزان کربن دی‌اکسید روند صعودی به خود گرفته و گویا قرار است، خبرهای خوب را به خبرهای بد تبدیل کند. سال گذشته، حفرۀ ازون در قطب جنوب به کوچک‌ترین پیک سالیانه خود از سال 1982 رسید؛ اما مشکل حل نشده و شاید این رکورد با دمای ملایم در آن لایه از اتمسفر ارتباط داشته باشد. علاوه بر این، در سال‌های اخیر، مواد شیمیایی لایۀ ازون را به خطر انداخته است. منبع این مواد شیمیایی مضر، مناطق صنعتیِ چین است.

«آنتارا بانرجی» شیمیدان اتمسفری از دانشگاه کلرادو بیان کرد: «ما این روند را «توقف» نامگذاری کرده‌ایم، زیرا احتمال می‌دهیم روند گردش به سمت قطب‌ها ادامه داشته، صاف بماند یا معکوس شود. اثرات ترمیم لایۀ ازون و افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای به نوعی با هم در تنش هستند. پروتکل مونترال گواهی بر این قضیه است که اگر ما تمهیدات مناسبی در سطح جهانی منظور کنیم، می‌توانیم از تحلیل لایۀ ازون و برخی دیگر از فجایع پیشگیری کنیم. افزایش پیوسته انتشار گازهای گلخانه‌ای به ما یادآور می‌شود که باید این اقدامات را گسترش داده و فکری به حال این وضعیت بکنیم.» جزئیات این پژوهش در مجله Nature منتشر شده است.

ترجمه: منصور نقی‌لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com