تاریخچه سفر حیوانات به فضا – سایت علمی بیگ بنگ

وقتی صحبت از سفر به فضا پیش می‌آید اولین تصویری که به ذهن هر کسی می‌رسد، انسان‌هایی هستند که برای اولین بار به فضا رفته یا پا روی ماه گذاشته‌اند. زمانی بشریت رویای پرواز را در سر داشت اما بعد از شروع رقابت سیاسی بین آمریکا و شوروی مباحثی مطرح شد که زمینه را برای سفر انسان به فضا فراهم کرد.

بسیاری از شما یوری گاگارین اولین انسانی را که سال ۱۹۶۱ توانست به مدار زمین برود می‌شناسید. فضانورد اهل شوروی سابق که هفت سال بعد در سانحه‌ای درگذشت. با این حال این انسان نبوده که برای اولین بار به عنوان موجود زنده زمینی به فضا رفته است. قبل از انسان‌ها تعداد بسیاری حیوان مختلف پا به فضا گذاشته‌اند. حیواناتی که مورد آزمایش‌های مختلفی قرار گرفته تا شرایط را برای سفر انسان فراهم کنند. به این بهانه که چندی پیش به همت محققان ایرانی میمونی به فضا فرستاده شد، قصد داریم به بررسی تاریخچه سفر و شرایط حیواناتی بپردازیم که قبل از انسان به فضا فرستاده شده و به نوعی اولین مسافران این ماجراجویی جذاب بوده‌اند.
به احتمال خیلی زیاد نخستین گونه‌های زیستی که از زمین به فضا سفر کرده‌اند، باکتریها و ویروسهایی بوده‌اند که همراه موشکهای اولیه پرتاب شده‌اند. اما اگر بخواهیم درباره پروژه‌های جدی ارسال محموله‌های زیستی به فضا صحبت کنیم، باید تا سال ۱۹۴۷، یعنی تنها دو سال پس از جنگ جهانی دوم به عقب برگردیم. در سال ۱۹۴۷، ایالات متحده آمریکا نخستین محموله‌های زیستی جهان را که شامل چند مگس میوه، ذرت، جلبک و سایر گونه های گیاهی بود به منظور مطالعه اثرات تابشهای مضر خورشیدی بر حیات در قالب چند پرتاب مختلف به فضا ارسال کردند. پرتابها از نوع زیرمداری و با استفاده از موشکهای وی‌دو انجام می‌گرفتند. این موشک طی سه دقیقه و ده ثانیه به ارتفاع ۱۰۹ کیلومتری زمین رسید که بیش از صد کیلومتر تعریف شده به صورت بین‌المللی از لبه فضا است. طی این پرتاب که برای آزمایش تاثیر‌های مختلف ارتفاع زیاد روی موجودات زنده انجام شده بود کپسول باقی مانده بعد از باز شدن چتر به سلامت روی زمین قرار گرفته و حشره نیز هیچ آسیبی ندید. بعد از انجام این آزمایش، آمریکا موشک‌های وی‌ـ۲ دیگری نیز را به فضا فرستاد که حاوی نمونه‌های دیگری همچون خزه بودند. دو سال بعد در تاریخ چهاردهم ژوئن ۱۹۴۹ بالاخره اولین میمون با نام آلبرت ۲ با موفقیت و به وسیله موشک وی‌ـ۲ تا ارتفاع ۱۳۴ کیلومتری زمین پیش رفت. با این حال آلبرت ۲ در مرحله بازگشت به زمین با مشکل باز نشدن چتر مواجه شده و از بین رفت. جالب است بدانید که آلبرت یک در مرحله ارتفاع‌گیری با مشکل مواجه شده و تنها بعد از گذشت ۴۸ تا ۶۳ کیلومتر از بین رفته بود.

اولین میمنون فضانورد بنام آلبرت ۲

این در حالی است که بعد از آزمایش انجام شده روی آلبرت‌۲، آمریکا تعداد بسیاری میمون دیگر را نیز از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ به فضا فرستاد. ‌روی تمامی ‌این میمون‌ها حسگرهای مختلفی قرار گرفته تا اطلاعات حیاتی آنها به دست آید. تعداد بسیاری از این میمون‌ها نیز در همان ابتدای پرتاب از هوش رفته بودند.

اولین سگ فرستاده شده به فضا توسط شوروی سابق بنام لایکا

بعد از سفر اولین میمون به فضا نوبت به موش‌ها رسید. آمریکا در سی و یکم آگوست ۱۹۵۰ اولین موش را باز هم با موشک وی‌ـ۲ به ارتفاع ۱۳۷ کیلومتری فرستاد. کپسول حاوی این موش هم به خاطر وجود نقص در سیستم چتر با زمین اصابت کرده و از بین رفت. در ادامه موش‌های دیگری نیز در دهه ۵۰ میلادی به فضا فرستاده شدند. این بار در بیست و دوم جولای ۱۹۵۱ شوروی دو سگ با نام‌های جیپسی و دزیک را به وسیله پرواز ۱ – R-1 IIIAبه فضا فرستاد. نکته قابل توجه این است که موشک حاوی این سگ‌ها به مدار زمین وارد نشد. این دو اولین سگ‌هایی بودند که با موفقیت به فضا فرستاده شده و زنده به زمین نشستند. البته اشاره به این مساله خالی از لطف نیست. یکی از این دو سگ بعد از مدتی از پا در آمد. سفر حیوانات به همین شکل ادامه داشت تا این‌که بالاخره شوروی موفق شد اولین سگ را به مدار زمین وارد کند. لایکا اولین سگی بود که در تاریخ سوم نوامبر ۱۹۵۷ به همراه اسپوتنیک ۲ به مدار زمین وارد شد اما از پا در آمد. اصلی‌ترین دلیل این مساله نبود فناوری لازم برای برگشت لایکا به زمین بود. با این وجود لایکا با سفر به مدار زمین نقش پررنگی در فضانوردی موجودات زنده ایفا کرد.

دسامبر ۱۹۵۸ زمان یکی دیگر از وقایع مهم در تاریخ فرستادن حیوانات به فضاست. تمامی ‌حیواناتی که قبل از این تاریخ به فضا فرستاده شده بودند هیچ آموزش خاصی ندیده بودند. سال ۱۹۵۸ آمریکا به وسیله ژوپیتر آی.‌آر.بی.‌ام-۱۳ AM میمونی به نام گوردو را به فضا فرستاد. میمونی که در آمریکای جنوبی یافت شده و زیر نظر نیروی دریایی آمریکا آموزش دیده بود. هر چند در راه بازگشت، گوردو با نقص در سیستم چتر مواجه شده و از پا در آمد اما اطلاعات به دست آمده از کپسول حاوی او نکات بسیاری را مشخص کرد. نکاتی که در ادامه و برای فرستادن دیگر موجودات زنده به فضا کارایی بسیاری داشته و نشان دادند که بدن حیوانات مختلف در مقابله با ارتفاع زیاد چه عکس‌العملی از خود نشان داده و چه قابلیت‌هایی دارد.

میمون فرستاده شده به فضا بنام بیکر

بعد از گوردو نوبت به دو میمون دیگر با نام‌های ایبل و بیکر رسید که سال ۱۹۵۹ به شکل موفقیت‌آمیزی به فضا فرستاده شدند. ایبل و بیکر به ترتیب با وزن ۱۸‌/‌۳ کیلوگرم و ۳۱۰ گرم به وسیله ژوپیتر ای.‌ام ۱۸ به ارتفاع ۵۱۷ کیلومتری زمین رسیده و زنده بازگشتند. این دو میمون به مدت ۹ دقیقه وضع بی‌وزنی و سرعت ۱۶ هزار کیلومتر بر ساعت را طی ۱۶ دقیقه سفر خود تجربه کردند. البته ایبل بعد از بازگشت به زمین تحت عمل جراحی قرار گرفت اما پس از چهار روز از پا در آمد. این در حالی بود که بیکر تا بیست و نهم نوامبر ۱۹۸۴ زنده ماند.

دو سگ بنام بلکا و استرلکا که شوروی سابق با موفقیت به فضا فرستاد

بعد از بازگشت موفقیت‌آمیز میمون‌ها به زمین نوبت حیوان دیگری رسید. شوروی دوم جولای ۱۹۵۹ به همراه دو سگ، خرگوشی به نام مارفوزا را به ارتفاع ۲۱۲ کیلومتری فرستاد. بعد از این خرگوش در سال ۱۹۶۰ سگ‌هایی با نام بلکا و استرلکا به وسیله اسپوتنیک ۵ به مدار زمین رسیده و سالم بازگشتند. این اولین باری بود که حیوانی به مدار زمین فرستاده می‌شد و زنده به سطح آن باز می‌گشت. جالب است بدانید که بعد از این سفر فضایی استرلکا توله سگی به نام پوشینکا به دنیا آورد. این توله سگ سال ۱۹۶۱ توسط نیکیتا خورشچف که در زمان جنگ سرد به عنوان رهبر شوروی شناخته می‌شد، به کارولین کندی دختر رئیس‌جمهور آمریکا هدیه داده شد.

شامپانزه ای بنام “هم” که به وسیله کپسول‌های مرکوری به فضا فرستاده شد

در همین سال آمریکا دو شامپانزه به نام‌های هم و الن را به وسیله کپسول‌های مرکوری به فضا فرستاد. شامپانزه‌هایی که آموزش دیده بودند. با این حال اینوس اولین شامپانزه‌ای بود که در بیست و نهم نوامبر ۱۹۶۱ به مدار زمین وارد شد. سال ۱۹۶۱ با این اتفاقات میزبان دو حیوان دیگر نیز بود.

نخستین عنکبوتی که در فضا تار تنید

در این سال شوروی اولین خوکچه هندی و قورباغه را به صورت موفقیت‌آمیز به فضا فرستاد. در گذشته آمریکا قصد داشت قورباغه‌ای را طی برنامه پروازی ژوپیتر به فضا بفرستد اما موشک حاوی این حیوان در همان ابتدای کار با مشکل مواجه شده بود. این سفر‌ها در طول سه دهه بعدی نیز ادامه یافتند و حیوانات دیگری نیز همچون موش صحرایی، گربه، سوسمار و حتی عنکبوت نیز به فضا فرستاده شدند.

جانور کندرو” یا تنبل (Tardigrade) که ۱۰ روز به فضا برده شد

موجود خارق العاده ای که قادر به ادامه حیات در محیط های باور نکردنی مانند خلا می باشد جانور کندرو” یا تنبل (Tardigrade) نامیده شده است که به فضا برده شد. این جاندار در دمای ۲۷۳- و ۱۵۱ سانتیگراد زنده می ماند و می تواند تا سالها بدون غذا و آب به زندگی ادامه دهد. این موجود می تواند اشعه های کیهانی و اشعۀ مضر خورشیدی تا ۱۰۰۰ برابر بیشتر آن را تحمل کند. جالب ترین چیز در مورد این جانور توانایی انطباق در هر محیطی اعم از خشک ، تر و در مناطقی مانند استوا ، هیمالیا و … هم دیده شده اند. با تمام این اوصاف دو دلیل عمده وجود دارد که این جانوران تا به حال، موفق به تسخیر زمین نشده اند اول اندازه بسیار کوچک آنها و دوم حرکت کُند این جانوران است، بطوری که اندازه بیشتر آنها از ۰.۳ تا ۰.۵ میلیمتر و بزرگترین آنها به کمتر از ۱.۵ میلیمتر میرسد و سرعت حرکتشان نیز آنقدر کند است که به نام “جانور کندرو” یا تنبل (Tardigrade) معروف است.
این موجود در سال ۲۰۰۷، به همراه فضانوردان به فضا برده شد و در ۱۰ روز در خلا مورد آزمایش قرار گرفت و زنده ماند و سپس به زمین بازگردانده شد.

داستان فرستادن حیوانات به همت پژوهشگران ایرانی به فضا با میمونی به نام پیشگام شروع نشده است. چهاردهم بهمن ۱۳۸۸، ایران برای اولین بار یک موش، دو لاک‌پشت و چند کرم را با موشک کاوشگر ۳ به فضا فرستاده و آنها را زنده به زمین بازگرداند. ایران توانست در نهم بهمن ۱۳۹۱ برای نخستین بار میمونی از نژاد رزوس را عازم مرزهای فضا کند و آن را به سلامت به زمین بازگرداند. این ماموریت ایران را در بین شش قدرت فضایی جهان قرار داد که تاکنون موفق به فرستادن موجود زنده به فضا و بازگرداندن سالم آن شده‌اند.

لینک کوتاه نوشته : https://bigbangpage.com/?p=774

(۱۸ نفر , میانگین : ۲,۴۴ از ۵)

یک دیدگاه

مینا

۲۲ مهر ۱۳۹۵ / ۱۹:۴۰ پاسخ دادن

بلایی که ما انسانها سر این حیوانات زبان بسته میاریم دقیقا مانند این هست که از سیاره ای دیگه موجوداتی بسیار هوشمند تر انسان بیاند سیاره ما و بهم بگند این آدمها که موجودات بی ارزشی هستند پس میتونیم اینها رو بکشیم و بخوریم یا آزمایشهای گوناگونی رو روی اینها انجام بدیم !!