بیگ بنگ: در اين كتاب، مفاهيم اوليه‌ي ژئودزي و دستورالعمل‌هاي مربوط به آن و ژئودزي ماهواره‌اي مورد بحث قرار مي‌گيرد. هدف از تدوين اين كتاب، ارائه‌ي كتابي است كه به گونه‌اي ساده به اين مبحث بپردازد.

تأليف: دكتر محمدرضا عاصي
انتشارات: سيماي دانش
موضوع: ژئودزي، ژئودزي ماهواره‌اي، نجوم ژئودزي
چاپ اول، 1393
تعداد صفحه:200 ص
آدرس ناشر: تهران، خيابان انقلاب، ابتداي خيابان 12 فروردين – پلاك 318
وب‌سايت ناشر: www.simayedanesh.ir
قيمت: 11000 تومان

ژئودزي، علم اندازه‌گيري و نمايش سطح زمين و ميدان ثقل آن، در يك فضاي سه بعدي متغير با زمان است. اين تعريف، ميدان ثقل خارجي زمين، و سطح كف اقيانوس‌ها را نيز شامل مي‌شود. با اين تعاريف، ژئودزي در رده‌ي علوم زمين و علوم مهندسي قرار مي‌گيرد. در اصل موضوع ژئودزي، تعيين شكل زمين و ميدان ثقل خارجي زمين و ساير اجرام سماوي به صورت تابعي از زمان و نيز تعيين بيضوي متوسط زمين از روي مشاهدات انجام شده در سطح خارجي زمين است. پس موضوع ژئودزي، حل يك مسئله‌ي مرزي به صورت هندسي (شكل زمين) و فيزيكي (ميدان ثقل) است.

سطح فيزيكي زمين مرز جدايي بين جسم صلب زمين با اتمسفر است. سطح نامنظم صلب زمين قابل بيان به صورت يك رابطه‌ي رياضي بسته نيست. بنابراين به صورت نقطه به نقطه و با مختصات نقاط كنترل نمايش داده مي‌شود. با پيشرفت علوم و اكتشافات فضايي، اين شاخه از علم نيز در ارتباط با علوم ديگر درصدد تعيين سطوح ساير اجرام سماوي مانند ماه و ساير سيارات برآمده است كه در اين حالت به آن ژئودزي سياره‌اي يا (Selenodesy) مي‌گويند.

شاخه‌هاي ژئودزي:

• ژئودزي جهاني
• نقشه‌برداري ژئودتيك ملي
• نقشه‌برداري مسطحاتي

در ژئودزي جهاني (Global Geodsey)، شكل زمين و ميدان ثقل خارجي آن تعيين مي‌شود. نقشه‌برداري ژئودتيك ملي (National Geodetic Surveying)، پايه‌ها و زيرساخت‌هاي لازم براي تعيين سطج زمين و ميدان ثقل آن در مقياس ملي فراهم مي‌نمايد. اين كار با ايجاد شبكه‌هاي ژئودزي، ترازيابي، گراني‌سنجي يا گراويمتري و جي پي اس در كل كشور انجام مي‌گيرد. در ايجاد اين شبكه‌ها انحناي سطح زمين و ميدان ثقل آن در نظر گرفته مي‌شود. در نقشه‌برداري ژئودتيك از يك سطح مبناي بيضوي براي تعيين موقعيت مسطحاتي استفاده مي‌شود.

در نقشه‌برداري مسطحاتي (Planymetric Surveying)، شامل نقشه‌برداري توپوگرافي، كاداستر، نقشه‌برداري كارگاهي و غيره، جزئيات سطح زمين اندازه‌گيري و نمايش داده مي‌شود. در نقشه‌برداري مسطحاتي از سطح افق به عنوان سطح مبناي تعيين موقعيت مسطحاتي استفاده مي‌شود.

فهرست مطالب:

فصل اول: ژئودزي

تعريف ژئودزي
شاخه‌هاي ژئودزي
موضوع ژئودزي
تاريخچه‌ي ژئودزي
مدل كروي زمين
مدل بيضوي زمين
ژئوتيد و بيضوي
زمين و حركت‌هاي آن
حركت سالانه‌ي زمين
قوانين كپلر
حركت دوراني يا وضعي زمين
پرسيشن
نوتيشن
تانسور اينرسي و محورهاي اصلي
محورهاي اصلي جسم
سامانه ي مختصات طبيعي زمين و بيضوي اصلي اينرشياي زمين
نوتيشن آزاد
مشاهدات حركت قطبي و تغييرات سرعت زاويه‌اي دوران
مبداء قراردادي بين‌المللي
سرعت دوران زمين

فصل دوم: دستورالعمل‌هاي يكسان‌سازي ژئودزي

استاندارد ژئودزي
كليات سامانه‌ي تعيين موقعيت جهاني
تعريف و تفاوت درستي و دقت
بازسازي نقاط ژئودزي
ايجاد شبكه‌هاي مسطحي موردي و محلي با استفاده از GPS
انتقال مختصات از شبكه‌هاي مبنايي موجود
ايجاد شبكه‌هاي مبنايي مسطحاتي كلاسيك درجه يك و دو و سه
پيوست يك

فصل سوم: نجوم ژئودزي

مقدمه
تعاريف اساسي
سامانه‌ي مختصات سماوي
كره‌ي سماوي
سامانه‌هاي مختصات سماوي
سامانه‌ي افقي
سامانه‌ي زاويه‌ي ساعتي
سامانه‌ي بعدي (Right Ascension System)
سامانة‌ي اكلپتيك
موقعيت‌هاي خاص ستارگان
طلوع و غروب ستارگان
زاويه‌ي ساعتي
آزيموت
عبور ستاره از نصف‌النهار محل
برخورد ستاره با دايره‌ي قائم اوليه
سامانه‌هاي سنجش زمان
زمان نجومي
حركت روزانه و حركت واقعي
زمان جهاني يا خورشيدي UT
روابط بين مبدأها و فواصل زماني نجومي و خورشيدي
نامنظمي‌هاي موجود در سامانه‌هاي زماني دوراني
پخش، دريافت و ثبت زمان
پخش زمان
تغييرات در مختصات سماوي
حركت مخصوص پرسيشن، نوتيشن
انحراف (Aberration) و پارالاكس سالانه
انحراف روزانه، پارالاكس زمين مركز و انكسار نجومي
حركت قطبي
تعيين مختصات نجومي يك نقطه
مقدمه‌اي بر تعيين طول جغرافيايي نجومي
تعيين مختصات نجومي درجه‌ي 2
وسائل صحرائي
فهرست مشاهدات
فهرست عرض جغرافيايي
فهرست مشاهدات مربوط به تعيين طول جغرافيايي
جدول پيش از انتخابي
طول جغرافيايي نجومي
مراحل انجام مشاهدات
ثبت اطلاعات زاويه‌اي
استقرار دستگاه
زاويه‌ياب در نصف‌النهار محل
خارج از ايستگاهي
مشاهدات مربوط به تعيين عرض جغرافيايي نجومي