بیگ بنگ: داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهند که حفره لایه ازون بر فراز قطب جنوب اکنون یکی از بزرگ‌ترین حفره‌های ثبت‌ شده است و وسعت آن به سه برابر وسعت برزیل می‌رسد.

به گزارش بیگ بنگ به نقل از ایسنا، خبر بدتر این است که حفره ازون می‌تواند حتی از ۲۶ میلیون کیلومتر مربع که در ۱۶ سپتامبر اندازه‌گیری شد نیز بیشتر شود زیرا تخریب لایه ازون معمولا تا پیش از اواسط اکتبر به اوج خود نمی‌رسد.

دانشمندان مطمئن نیستند که چرا حفره لایه ازون امسال این قدر بزرگ است، اما برخی از دانشمندان حدس می‌زنند که امکان دارد با فوران آتشفشان زیر آبی «تونگا»(Tonga) در ژانویه ۲۰۲۲ مرتبط باشد. انفجار این آتشفشان با قوی‌ترین آزمایش هسته‌ای آمریکا و بزرگترین انفجار طبیعی در بیش از یک قرن گذشته برابر بود.

اندازه حفره ازون دائما در نوسان است. هر سال در ماه اوت و در آستانه بهار قطب جنوب، بزرگ شدن حفره آغاز می‌شود و در ماه اکتبر به اوج خود می‌رسد. سپس کمی عقب‌نشینی می‌کند و در نهایت دوباره بسته می‌شود. دلیلش این است که قطب جنوب به تابستان خود وارد می‌شود و دمای استراتوسفر شروع به افزایش یافتن می‌کند. همان طور که این اتفاق می‌افتد، مکانیسمی که ازون را تخریب می‌کند و سوراخ را به وجود می‌آورد، کُند و در نهایت متوقف می‌شود. بدین ترتیب، از گسترش بیشتر این حفره جلوگیری می‌کند.

این حفره در سه سال گذشته، دیرتر از حد معمول بسته شده است. این امر تا حدی می‌تواند به دلیل آتش‌سوزی‌های جنگلی «تابستان سیاه» استرالیا در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ باشد که مقادیر زیادی از دود تخریب‌کننده ازون را منتشر کردند. گسترش حفره لایۀ ازون در سال جاری، چند هفته زودتر و در همان ابتدای ماه اوت آغاز شد. مشخص نیست که حفره چه زمانی بسته می‌شود.

تخریب لایه ازون در قاره یخ‌زده اولین بار در سال ۱۹۸۵ مشاهده شد و در طول ۳۵ سال گذشته، اقدامات گوناگونی برای کوچک کردن حفره ازون اتخاذ شده‌اند. کارشناسان مطمئن هستند «پیمان مونترال» که در سال ۱۹۸۷ ایجاد شد، به بهبود حفره ازون کمک کرده است اما اندازه‌گیری‌های امسال ماهواره «سنتینل-۵پی»(Sentinel-۵P) ماموریت «کوپرنیک» اروپا، داستان دیگری را تعریف می‌کند.

دکتر «آنتیه اینس» دانشمند ارشد «سرویس نظارت بر جو کوپرنیک» گفت: «سرویس نظارت و پیش‌بینی عملیات ازون نشان می‌دهد که بزرگ شدن حفره لایه ازون در سال ۲۰۲۳ آغاز شده و از اواسط اوت به سرعت گسترش یافته است. این حفره در ۱۶ سپتامبر به وسعت بیش از ۲۶ میلیون کیلومتر مربع رسید و به یکی از بزرگترین حفره‌های ازون در تاریخ تبدیل شد.

“اینس” توضیح داد که فوران تونگا ممکن است در این میان مقصر بوده باشد. وی افزود: فوران آتشفشان «هونگا تونگا» در ژانویه ۲۰۲۲، بخار آب زیادی را به استراتوسفر تزریق کرد که تنها پس از پایان یافتن گسترش حفره ازون در سال ۲۰۲۲ به مناطق قطب جنوب رسید. بخار آب می‌تواند تشکیل شدن ابرهای استراتوسفر قطبی را تشدید کند. در آنجا «کلروفلوئوروکربن‌ها»(CFCs) می‌توانند واکنش نشان دهند و تخریب لایه ازون را تسریع کنند. همچنین، وجود بخار آب ممکن است به خنک شدن استراتوسفر قطب جنوب بیانجامد، تشکیل شدن ابرهای استراتوسفر قطبی را بیشتر تقویت کند و به ایجاد یک گرداب قطبی قوی‌تر منجر شود.

لایه ازون حدود ۱۱ تا ۴۰ کیلومتر بالاتر از سطح زمین، در استراتوسفر وجود دارد. ازون یک سپر گازی است که از حیات روی زمین در برابر پرتوهای زیان‌بار فرابنفش محافظت می‌کند و مانند «کرم ضد آفتاب برای کره زمین» عمل می‌کند، پرتو ماوراء بنفش مضر خورشید را که می‌تواند باعث آسیب چشم، سرکوب سیستم ایمنی و سرطان پوست و نیز آسیب به گیاهان و حیات دریایی شود، جذب می‌کند. لایه اُزون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آن‌ها را به شکل پرتوهای فروسرخ در می‌آورد و به سطح زمین می‌فرستد.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: space.com