بیگ بنگ: سال ۲۰۱۵ به لطف ماموریت‌های ناسا و سازمان فضایی اروپا که برنامه‌ریزی آنها از چند دهه پیش آغاز شده و امسال اجرا شدند، یکی از طلایی‌ترین دوران‌های اکتشافات سیاره‌ای بوده‌ است.

براساس گزارش كانورسيشن، از زمان ماموريت‌هاي آپولو و رقابت فضايي دوران جنگ سرد تاكنون فعاليت‌هاي نجومي تا اين‌اندازه مورد توجه عموم قرار نگرفته‌ بوده است. برترين رويداد‌هايي كه در سال 2015 توجه علاقمندان به دانش نجوم و رسانه‌ها را به خود جلب كرد را مي‌توان در ليستي از 10 خبر مهم نجومي دسته‌بندي كرد:

پرواز نزديك‌گذر فضاپیمای افق‌هاي نو از كنار پلوتو

يكي از بزرگترين دستاورد‌هاي علمي سال 2015 افشاگري‌هاي فضاپيماي افق‌هاي نو (New Horizons) از جهان منجمد و دور افتاده پلوتو بود. اين فضاپيما نشان داد پلوتو جهاني زنده و فعال و شايسته اكتشافات بيشتر است. مواد ارگانيكي كه سطح سياره را نارنجي كرده‌اند،‌ كوه‌هاي چند‌ كيلومتري از آب منجمد و صفحات منجمد شده نيتروژني و اتمسفر از ويژگي‌هايي برخوردار هستند كه اين سياره كوتوله را به نقطه‌اي هيجان‌انگيز و ارزشمند براي ماموريت‌هاي بعدي تبديل كرده‌ است.

كشف وجود آب در مريخ

اعلام اينكه مريخ داراي سيستم آب‌هاي روان است براي زميني‌ها از اهميت بالايي برخوردار بود،‌ زيرا هرجا آب مايع و جاري باشد،‌ حيات نيز هست. اين به آن معني است كه انسان بايد شرايطي كه در آن امكان وجود آب مايع و در نتيجه احتمال وجود حيات فراهم مي‌شود را از نو بررسي كند. مريخ از زماني كه فضاپيماي ماون ناسا كشف كرد بادهای خورشيد عامل از بين رفتن اتمسفر مريخ شده و اين سرزمين مملو از يخ را در حدود چهار ميليارد سال پيش به كويري برهوت تبديل كرده،‌ مورد توجه بيشتري قرار گرفت.

تماس كاوشگر فيلای با خانه

بيدار شدن و تماس كاوشگر فيلای با خانه دليل خوبي براي انجام مطالعات بيشتر روي دنباله‌دارها خواهد بود. اين كاوشگر روباتيك كه در سال 2014 با كمك فضاپيماي روزتا روي دنباله‌دار P67 فرود آمد پس از 60 ساعت فعاليت به دليل اتمام باتري‌هايش و قرار گيري در منطقه‌اي تاريك كه امكان شارژ شدن باتري‌هاي خورشيدي را نيز از بين مي‌برد،‌ خاموش شد. اين كاوشگر در 14 ژوئن 2015 بانزديك‌تر شدن دنباله‌دار به خورشيد دوباره به كار افتاد و پيامي را روي توئيترش منتشر كرد: سلام زمين، صداي من را مي‌شنوي؟ يكي از بزرگترين شگفتي‌هايي كه از اين دنباله‌دار كشف شده‌ است، وجود حجمي باورنكردني از آب سنگين در اين دنباله‌دار است به حدي كه ميزان آن سه برابر آب‌هاي سنگين اقيانوس‌هاي زمين است.

كشف سرزمين‌هاي بيگانه توسط كپلر

فضاپيماي كپلر ناسا به جستجوي خود براي يافتن سياره‌هاي بيگانه در اطراف ستاره‌هايي در كهكشان راه شيري ادامه مي‌دهد، حتي پس از آنكه نقص فني امكان رصد دقيق را در اين تلسكوپ فضايي از بين برد. آخرين كشف‌هاي كپلر تعداد سياره‌هاي تاييد شده‌اش را به 1030 سياره رسانيد.

يكي از جالب‌توجه‌ترين اين كشف‌ها سياره‌اي سنگي و شبه‌زميني بود كه در مدار ستاره‌اي شبيه به خورشيد در حركت بود،‌ سياره‌اي كه به پسرعموي زمين شهرت پيدا كرد. با اين همه هنوز مشخص نيست اين سياره قابل سكونت است يا خير زيرا فاصله زياد سياره تا زمين امكان بررسي اتمسفر آن را از بين برده‌ است.

تلاش براي شكار بيگانه‌هاي فضايي

طرح ابتكاري 100 ميليون دلاري ميلياردر روس يوري ميلنر براي استفاده از دو راديو تلسكوپ بزرگ جهان براي جستجو در ميان ميليون‌ها ستاره و 100 كهكشان نزديك با هدف رديابي بيگانگان فضايي، از ديگر خبرهاي مهم نجومي سال به شمار مي‌رود. اين پروژه با نام Breakthrough Listen از دو رصد‌خانه پاركز در استراليا و ليك بهره خواهد برد تا شايد بتواند سيگنال‌هاي ارتباطي بيگانگان فضايي را رديابي كند.

مريخي

كم پيش مي‌آيد كه فيلمي به اندازه‌اي علمي باشد كه بتوان از آن به عنوان يك منبع آموزشي ياد كرد، اما فيلم مريخي يكي از اين موارد استثنا بود. در اين فيلم با دقتي بالا به فيزيك ديناميك مداري،‌ سيستم‌هاي پشتيبان حيات، زيست‌شناسي در فضا و هزينه گزافي كه افراد بايد براي انجام اكتشافات فضايي بپردازند پرداخته‌ است. با اين‌همه طوفان شني كه در اين فيلم به تصوير كشيده شده‌ است از واقعيت فاصله دارد.

ابرماه خونين

يكي از پرطرفدارترين رويداد‌هاي آسماني امسال ماه‌گرفتگي در شرايطي بود كه ماه در نزديك‌ترين فاصله‌اش تا زمين،‌ حضيض، قرار داشت،‌ پديده‌اي كه به ابرماه شهرت دارد. در ماه‌گرفتگي كامل از آنجايي كه نور خورشيد از ميان اتمسفر زمين به ماه مي‌تابد،‌ چهره ماه سرخ‌رنگ مي‌شود،‌ از اين رو ابرماه امسال با رنگ سرخ نيز همراه شد و زمينه آغاز شايعات زيادي را فراهم آورد و به پرطرفدارترين رويداد آسماني سال تبديل شد. اين رويداد بار ديگر در سال 2033 تكرار خواهد شد.

مطالعات فضاپیمای سپیده دم روي سرس

ماموريت فضاپيماي سپیده دم در مدار سياره كوتوله سرس در سال 2015 تحت‌الشعاع پرواز نزديك‌گذر افق‌هاي نو از كنار پلوتو قرار گرفت. با اين‌همه كشف مناطق درخشاني روي اين سياره كوتوله شگفتي دانشمندان را برانگيخت تا حدي كه ناسا نظرسنجي آنلايني را آغاز كرد تا از مردم براي توضيح اين لکه های درخشان كمك بخواهد.

پرتاب کاوشگر لیزا

آژانس فضايي اروپا با پرتاب کاوشگر ليزا(LISA) به فضا در ماه دسامبر 2015 تلاش خود براي مطالعه درباره امواج گرانشي آغاز کرد. اين سيستم ردياب ماموريت خود را تا سال 2016 آغاز نخواهد كرد. لیزا اولين قدم عملي فناوري براي رديابي امواج گرانشي به شمار مي‌رود كه تلاش دارد با محاسبه نوسانات در ريزموج‌هاي فضا‌-زمان، كه به واسطه برخورد سياهچاله‌ها ايجاد مي‌شوند،‌ به مطالعه آخرين پيش‌بيني آلبرت اينشتين،‌ يعني امواج گرانشي بپردازد.

كشت كاهوي فضايي

فضانوردان ساكن ايستگاه فضايي بين‌المللي اولين انسان‌هايي هستند كه طعم كاهويي كه در فضا پرورش داده شده را چشيده‌اند. موفقيت در كشت دادن كاهو در فضا نشان مي‌دهد انسان در آينده مي‌تواند غذاي خود را در فضا تامين كند، توانايي كه براي مهاجرت احتمالي آينده انسان به سياره‌اي ديگر بسيار حياتي به شمار مي‌رود.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: theconversation.com