بیگ بنگ: اخترشناسان به کمک تلسکوپ هابل دریافتند که یک ابر غول آسای گاز هیدروژنی با سرعتی نزدیک به ۱ میلیون و ۱۲۶ هزار کیلومتر بر ساعت به سوی کهکشان ما در حرکت است.

این تصویر واقعی اما ترکیبی، بزرگی و جایگاه ابر اسمیت در آسمان را نشان می دهد. این ابر در اینجا از چشم تلسکوپ گرین بنک در ویرجینیا به رنگ کاذب و در طول موج های رادیویی قابل مشاهده است. پس زمینه ی تصویر یک عکس نور دیدنی (مریی) از میدان پرستاره ی زمینه است و جایگاه ابر اسمیت در صورت فلکی عقاب را نشان می دهد.
این تصویر واقعی اما ترکیبی، بزرگی و جایگاه ابر اسمیت در آسمان را نشان می دهد. این ابر در اینجا از چشم تلسکوپ گرین بنک در ویرجینیا به رنگ کاذب و در طول موج های رادیویی قابل مشاهده است. پس زمینه ی تصویر یک عکس نور دیدنی (مریی) از میدان پرستاره ی زمینه است و جایگاه ابر اسمیت در صورت فلکی عقاب را نشان می دهد.

به گزارش بیگ بنگ، اگرچه صدها توده ابر گازی غول‌پیکر و پرسرعت در حومه های کهکشان ما به این سو و آن سو می روند، اما این ابر با نام “ابر اسمیت” موردی یگانه است زیرا مسیرش به خوبی شناخته شده. رصدهای تازه ی تلسکوپ هابل نشان می دهد که این ابر حدود ۷۰ میلیون سال پیش از ناحیه های بیرونی قرص کهکشان به بیرون پرتاب شده بود. ابر اسمیت در اوایل دهه ی ۱۹۶۰ توسط دانشجوی دکترای اخترشناسی، گیل اسمیت یافته شد که امواج رادیویی گسیلیده از هیدروژن آن را شناسایی کرد.

این ابر اکنون دارد بر می گردد و انتظار می رود تا حدود ۳۰ میلیون سال دیگر به قرص کهکشان کوبیده شود. به باور اخترشناسان، با برخورد و ورود ابر اسمیت به قرص کهکشان یک فوران ستاره زایی تماشایی به راه خواهد افتاد و شاید گاز کافی برای ساختن ۲ میلیون خورشید فراهم گردد. رهبر گروه پژوهشگران، اندرو فاکس از بنیاد علمی تلسکوپ فضایی در بالتیمور مریلند می گوید: «این ابر نمونه ای از چگونگی تغییر کهکشان در گذر زمان است. این ابر به ما می گوید که کهکشان راه شیری پهنه ای جوشان و بسیار فعال است که گازها می توانند از یک بخش قرص آن بیرون رانده شده و سپس بازگشته و وارد بخشی دیگر شوند.»

این نمودار مسیر ۱۰۰ میلیون ساله ی ابر اسمیت به هنگام بیرون رفتن از کهکشان و دور زدن و برگشتن مانند یک بومرنگ را نشان می دهد.
این نمودار مسیر ۱۰۰ میلیون ساله ی ابر اسمیت به هنگام بیرون رفتن از کهکشان و دور زدن و برگشتن مانند یک بومرنگ را نشان می دهد.

فاکس می افزاید: «کهکشان ما دارد گازهایش را با ابرهایی که “ابر اسمیت” یک نمونه ی آن هاست بازیافت می کند، و با این کار در جاهایی متفاوت با گذشته، ستاره می سازد. سنجش های هابل از ابر اسمیت به ما کمک می کند چگونگی فعالیت قرص های کهکشان ها را پیش چشممان نمودار کنیم.» اخترشناسان درازای این توده گاز که پیکره ای دنباله دار-مانند دارد را ۱۱۰۰۰ سال نوری و پهنای آن را ۲۵۰۰ سال نوری برآورد کرده اند. اگر این ابر در نور دیدنی (مریی) دیده می شد می توانست پهنه ای از آسمان به قطر ظاهری بیش از ۳۰ برابر ماه کامل، هم ارز پهنای صورت فلکی شکارچی را بپوشاند.

اخترشناسان سال ها فکر می کردند ابر اسمیت یک کهکشان ناکام بی‌ستاره، و یا یک توده گاز است که دارد از فضای میان‌کهکشانی به سوی راه شیری می آید. اگر هر یک از این دو نظریه درست باشد، این ابر می بایست به طور عمده از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده باشد، نه عنصرهای سنگین تری که در ستارگان ساخته می شوند. ولی اگر از درون کهکشان خودمان به بیرون رفته باشد، بیش از همه عنصرهایی را در بر دارد که در ستارگانی مانند خورشید خودمان درست می شوند

دستگاه "طیف نگار ریشه های کیهانی" تلسکوپ هابل می تواند شیوه ی دگرگونی نور اجرام در دوردست پس زمینه به هنگام گذشتن از درون ابر را بسنجد و سرنخ هایی درباره ی ترکیبات شیمیایی این ابر را بیابد.
دستگاه “طیف نگار ریشه های کیهانی” تلسکوپ هابل می تواند شیوه ی دگرگونی نور اجرام در دوردست پس زمینه به هنگام گذشتن از درون ابر را بسنجد و سرنخ هایی درباره ی ترکیبات شیمیایی این ابر را بیابد.

دانشمندان در این تحقیق به کمک تلسکوپ هابل، برای نخستین بار ترکیب شیمیایی ابر اسمیت را سنجیدند تا خاستگاهش را تعیین کنند. آنان برای این کار از نور فرابنفشی کمک گرفتند که از هسته های درخشان سه کهکشان فعال در فاصله ی چند میلیارد سال نوری می تابید. این سه کهکشان در پشت ابر اسمیت جای دارند و نورشان برای رسیدن به چشم ما از درون این ابر می گذرد. دستگاه “طیف نگار ریشه های کیهانی هابل (COS)” نشان داد که این نور چگونه توسط ابر اسمیت فیلتر می شود.

آنها به ویژه عنصر گوگرد را در این ابر جستجو کردند که می تواند نور فرابنفش را درآشامد (جذب کند). فاکس توضیح می دهد: «با اندازه گیری گوگرد می توانیم فراوانی اتم های گوگرد در این ابر را نسبت به خورشید بسنجیم.» گوگرد پیمانه ی (معیار) خوبی برای سنجش مقدار عنصرهای سنگین تر در این ابر است. این دانشمندان دریافتند که فراوانی گوگرد در ابر اسمیت به اندازه ی بخش بیرونی قرص کهکشان راه شیری است، ناحیه ای که حدود ۴۰ هزار سال نوری با مرکز کهکشان فاصله دارد (حدود ۱۵۰۰۰ سال نوری دورتر از خورشید و سامانه ی خورشیدی).

این بدان معناست که ابر اسمیت از مواد ستارگان ساخته شده است. اگر این ابر یک توده ی تازه و دست نخورده ی هیدروژن بود که از فضای میان‌کهکشانی می آمد، یا اگر پسمانده ی یک کهکشان ناکام و بی ستاره بود، نمی توانست دربردارنده ی مواد ستاره ای باشد. به نظر می رسد ابر اسمیت از درون کهکشان خودمان به بیرون پرتاب شده بوده و اکنون دارد مانند یک بومرنگ باز می گردد. اگرچه این پاسخ خاستگاه رازآلود ابر اسمیت را می دهد، ولی پرسش های تازه ای را پیش می آورد: این ابر چگونه به جایی که اکنون هست رسیده؟ چه رویداد فاجعه باری می توانسته آن را از قرص کهکشان بیرون رانده باشد؟ و چگونه دست نخورده مانده؟ آیا ممکن است ناحیه ای از ماده ی تاریک از درون قرص کهکشان گذشته و گازش را ربوده باشد؟ شاید پژوهش های آینده پاسخ این پرسش ها را بدهد. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریه ی Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: NASA / برگردان: ۱star-7skies

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.