بیگ بنگ: سیاهچاله علاوه بر اینکه باعث نابودی ستاره‌ها می‌شوند، می‌توانند باعث تشکیل آن‌ها نیز شوند و دانشمندان اکنون این پدیده را در یک کهکشان کوتوله مشاهده کردند.

به گزارش بیگ بنگ به نقل از ایسنا، تشکیل ستاره توسط سیاهچاله در کهکشان‌های بزرگ پیش از این دیده شده بود، در این فرایند جریانات قدرتمند اطراف سیاهچاله می‌توانند ابرهای متراکم را تغذیه کنند و ستاره‌ها از این ابرها متولد می‌شوند. اما شواهد کمی از رخ دادن چنین فعالیتی در “کهکشان‌های کوتوله” وجود داشت. کهکشان‌های کوتوله تقریبا ظاهری شبیه به کهکشان‌های تازه متولد شده در اوایل شکل‌گیری کیهان دارند. بنابراین با کاوش ِ نقش سیاهچاله‌ها در تولد ستارگان در این کهکشان‌ها می‌توان بینشی در مورد اینکه چگونه کهکشان‌های جوان در جهان نخستین، بخشی از ستاره‌ها را ایجاد کردند، بدست آورد.

در یک مطالعه جدید، دانشمندان کهکشان کوتوله “Henize ۲-۱۰” را مورد بررسی قرار دادند. این کهکشان در فاصله‌ی ۳۴ میلیون سال نوری از زمین در صورت فلکی جنوبی قطب‌نما قرار دارد. برآوردهای اخیر نشان می‌دهد که این کهکشان کوتوله جرمی حدود ۱۰ میلیارد برابر خورشید دارد در مقابل می‌توان گفت جرم کهکشان راه‌شیری حدود ۱.۵ تریلیون برابر خورشید است.

“امی رینز” از دانشگاه ایالتی مونتانا، یک دهه قبل تشعشعات رادیویی و ایکس را از این کهکشان کشف کرد که نشان می‌داد این کهکشان کوتوله یک هسته‌ی سیاهچاله‌ای با جرم حدود سه میلیون برابر خورشید دارد. اگرچه برخی اخترشناسان می‌گویند که ممکن است این تشعشعات ناشی از انفجار یک ستاره باشد.

اما در این مطالعه جدید، محققان بر روی گازهای پیچ‌خورده‌ای از قلب کهکشان “Henize ۲-۱۰” با طول ۴۹۰ سال نوری تمرکز کردند که در آن گاز یونیزه باردار الکتریکی با سرعت ۱.۸ میلیون کیلومتر در ساعت جریان دارد. این جریانات مانند یک بند ناف به یک منطقه تولد ستارگان در فاصله‌ی ۲۳۰ سال نوری از مرکز کهکشان “Henize ۲-۱۰” وصل شده بودند.

“زاخاری شوته” نویسنده اصلی این مقاله و اخترشناس دانشگاه ایالتی مونتانا، گفت: «این جریانات به گازهای متراکم محل تشکیل‌ستارگان برخورد می‌کنند.» محققان دریافتند که خوشه‌های تازه متولد شدۀ ستارگان حدود چهار میلیون سال سن دارند و جرمی ۱۰۰ هزار برابری نسبت به خورشید دارند.

دانشمندان با کمک تصاویر با جزئیات تلسکوپ هابل موفق به کشف الگویی پیچ‌خورده در جریانات شدند. مدل‌های کامپیوتری آن‌ها نشان داد که ممکن است این ساختار به دلیل پیشروی و حرکت سیاه‌چاله به وجود آمده باشد. از آنجا که ابرنواخترها چنین الگوهایی ایجاد نمی‌کنند بنابراین می‌توان گفت کهکشان “Henize ۲-۱۰” در مرکز خود یک سیاهچاله دارد که جرمی حدود یک میلیون برابر خورشید دارد.

“شوته” می‌گوید: پیش از اینکه ما این کار را انجام دهیم، تشکیل ستاره در نتیجه‌ی فعالیت ابرسیاهچاله‌ها تنها در کهکشان‌های بزرگ‌تر دیده شده بود. در آینده، محققان کهکشان‌های کوتوله بیشتری را بررسی خواهند کرد اگرچه انجام چنین کاری دشوار است زیرا چنین کهکشان‌هایی نظیر”Henize ۲-۱۰” رایج نیستند و دستیابی به رصدهای با کیفیت بالا کار دشواری است. با این حال زمانی که تلسکوپ فضایی جیمز وب شروع به کار کند ما ابزار جدیدی برای کاوش این اجرام خواهیم داشت. جزئیات بیشتر این پژوهش در مجله Nature منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منابع: sci-news.com , space.com