بیگ بنگ: تعداد قابل‌توجهی از ستارگان پرجرم یک ستارۀ همراه در نزدیکی‌شان دارند. تیمی از دانشمندان بین‌المللی به رهبری محققان دانشگاه کیوتو مشاهده کردند برخی از ستارگان که بصورت ابرنواختر منفجر می‌شوند، قبل از انفجار بخشی از لایه‌های هیدروژن‌شان را به ستارگان مجاورشان انتقال می‌دهند.

به گزارش بیگ بنگ، ستارگانی که جرمشان بیش از هشت برابر جرم خورشید است در اثر انفجار ابرنواختر می‌میرند و ترکیب‌بندی ستاره بر اتفاقی که در این انفجار می‌افتد، تأثیر می‌گذارد. محقق فوق‌دکترا “هانیندیو کونکارایاکی” از گروه اخترفیزیک دانشگاه تورکو در فنلاند و مرکز نجوم فنلاند گفت: «در یک سامانۀ ستاره‌ای دوتایی، ستاره می‌تواند در حین تکاملش با یک ستارۀ همراه تعامل داشته باشد. وقتی یک ستاره‌ پرجرم تکامل پیدا می‌کند، متورم می‌شود تا به یک ستارۀ غول‌ سرخ تبدیل شود و حضور یک ستاره‌ همسایه می‌تواند لایه‌های خارجی این ستارۀ غول‌پیکر که غنی از هیدروژن است را مختل سازد. بنابراین، تعامل دوطرفه می‌تواند لایۀ هیدروژنِ ستارۀ تکامل یافته را به طور جزئی یا کامل حذف کند.» کونکارایاکی عضو تیم تحقیقاتی است که این مشاهدات را انجام داده‌اند.

وقتی ستاره بخش قابل‌توجهی از لایه‌ی هیدروژنش را به دلیل نزدیکی با ستارۀ همسایه آزاد می‌سازد، انفجار آن بصورت ابرنواختر نوع lb یا lbb ملاحظه می‌شود. یک ستارۀ پرجرم‌تر وقتی لایه‌ی هلیومی خود را در اثر بادهای ستاره‌ای، از دست می دهد، بصورت ابرنواختر نوع lc منفجر می‌شود. بادهای ستاره‌ای جریانات عظیمی از ذرات پرانرژی ِ سطح یک ستاره هستند که ممکن است لایۀ هلیوم‌اش را در زیر لایۀ هیدروژن از بین ببرد.

کونکارایاکی افزود: «هرچند، ستارۀ همراه هیچ نقش مهمی در اتفاقی که در لایه‌ی هلیوم ستارۀ در حال ِ انفجار می‌افتد ایفا نمی‌کند. در عوض، بادهای ستاره‌ای نقش کلیدی در این فرآیند دارند؛ زیرا شدت آنها به جرم اولیۀ ستاره بستگی دارد. بر اساس مدل‌های نظری و مشاهدات ما، اثرات بادهای ستاره‌ای بر از دست رفتن جرم ستارۀ در حال ِ انفجار فقط برای ستاره‌هایی که در بالای یک دامنه‌ی جرم خاص قرار دارند اهمیت دارد.»

مشاهدات این گروه تحقیقاتی نشان می‌دهد که این مکانیزم یک مدل بالقوه در توصیف تکامل ستارگان پرجرم است. این مکانیزم با نام “هیبریدی” نشان می‌دهد که ممکن است این ستاره در طول دوران زندگی‌اش در اثر تعامل با ستارۀ همسایه و همچنین در اثر بادهای ستاره‌ای، به تدریج جرمش را به این ستاره بدهد. پروفسور “سپو ماتیلا” از گروه اخترفیزیک دانشگاه تورکو گفت: «با مشاهدۀ مرگ ستارگان بصورت ابرنواختر و چنین پدیده‌هایی می‌توانیم درکمان را از تکامل ستارگان پرجرم بالا ببریم. هرچند، درک ما از تکامل ستارگان پرجرم هنوز ناقص است.» جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Nature Astronomy منتشر شده است.

ترجمه: سحر  الله‌وردی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: phys.org