چرا این کهکشان به شکل بومرنگ است؟

بیگ بنگ: شبیه دزدان دریایی‌ که بدنبال گنج می‌گردند، اخترشناسان از آفریقای جنوبی و آمریکا به دنبال شکل “ایکس” رفتند تا به پاسخی برای پدیده‌ای اسرارآمیز که در عمق فضا روی می‌دهد، برسند.

به گزارش بیگ بنگ، در کهکشان‌هایی که سیاه‌چاله‌ای کلان جرم و فعال دارند، محققان اغلب جت‌های دوقلویی را مشاهده می‌کنند که از مرکزشان فوران می‌کند. این جت‌ها معمولا به سمت بیرون و رو به فضا در جهت‌های متضاد فوران می‌کنند. اما در کهکشان PKS 2014-55 که حدود 800 میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد، جت‌هایی که از مرکز سیاهچالۀ بزرگش منتشر می‌شود، این چنین عمل نمی‌کند. در عوض، به نظر می‌رسد این کهکشان و دیگر کهکشان‌های شبیه به آن، جت‌هایی به شکل “ایکس” می‌سازند.

دلیل اینکه چرا “کهکشان‌های ایکس شکل”، چنان اَشکال عجیبی دارند پیش از این ناشناخته بود. اما محققان به لطف رصدهای جدیدِ تلسکوپ رادیویی مرکات(MeerKAT) به علتش پی‌بردند. جت‌های ایکس شکلِ PKS 2014-55 از امواج رادیویی‌ای که طولی حدود 2.5 میلیون سال نوری دارند، به دلیل مواجهه با فشار گازهای میان کهکشانی به سمت کهکشانشان باز می‌گردند. اما با برگشت مواد به سمت مرکز کهکشان، با فشار بالای گاز در نزدیک مرکز منحرف می‌شوند و در عوض به سمت خارج می‌پیچند و بازوهای افقی به شکل “ایکس” ایجاد می‌کنند.

قبل از منتشر شدن این یافته‌ها، دانشمندان چندین ایده دربارۀ علت فرآیندهای این کهکشان‌های ایکس شکل، داشتند. برخی گمان می‌کردند مسیر جت‌ها در طول زمان بدلیل چرخش سیاهچاله تغییر می‌یابد. دیگران احتمال می‌دادند که شاید دو سیاهچالۀ کلان جرم در مرکز کهکشان وجود دارند که برای تلسکوپ‌ها غیرقابل تشخیص هستند و می‌توانند دو گونۀ متفاوت از جت‌ها را در جهت‌های مختلف منتشر کنند. اگرچه حالا، این معما حل شده و نبردی جالب توجه بین جت‌های سیاهچاله و گازی که از میانش حرکت می‌کنند، آشکار شده است. نسخۀ پیش از چاپ این پژوهش در وبسایت arxiv.org منتشر شده است.