بیگ بنگ: یک جرمِ کیهانی تازه‌ کشف‌ شده، درک ما از مواد تشکیل‌دهندۀ کهکشان را بیشتر می‌کند. این حباب گازی عظیم که در فاصلۀ 270 میلیون سال نوری از ما قرار دارد، J0613+52 نام دارد و به نظر می‌رسد «هیچ ستاره‌ای» ندارد.

به گزارش بیگ بنگ، حداقل این است که هیچ کدام از ستاره‌هایش را نمی‌توان دید. فقط مه‌‌ای است که از نوعی گاز ساخته شده و بین ستاره‌های کهکشان‌های معمولی یافت می‌شود. این جرم عجیب مثل یک آدمِ مطلقاً گردن‌کلفت، در تنهاییِ خود در اطراف می‌چرخد.

جرم و حرکت آن، مثل چیزی که از یک کهکشان مارپیچی انتظار داریم، کاملا طبیعی به نظر می‌رسد… در واقع، اگر ستاره‌های یک کهکشان مارپیچی مانند کهکشان راه شیری یا آندرومدا را بیرون بکشید، چیزی که در نهایت به دست می‌آورید، تقریباً همان J0613+52 است.

به گفته تیمی از ستاره‌شناسان به سرپرستی اخترفیزیک‌دان کارن اونیل از رصدخانۀ گرین بنک، این می‌تواند اولین کشف از یک کهکشان نخستین در کیهانِ نزدیک باشد – کهکشانی که بیشتر از گازی تشکیل شده که در آغاز زمان شکل گرفته است. این کشف کاملاً تصادفی است و با مختصات اشتباهی در یک سمت آسمان بدست آمده است.

“اونیل” می‌گوید: « تلسکوپ گرین بانک به‌طور تصادفی به یک مختصات اشتباهی نگاه کرد و این جرم را پیدا کرد. J0613+52 کهکشانی است که فقط از گاز ساخته شده- هیچ ستارۀ قابل‌مشاهده‌ای ندارد. ستاره‌ها می‌توانند آنجا باشند، فقط نمی‌توانیم آنها را ببینیم.»

پژوهشگران از رصدخانۀ گرین‌بانک برای جست‌وجو و مطالعۀ کهکشان‌های به‌اصطلاح با روشنایی سطح پایین یا LSB استفاده کردند. کهکشان‌های با روشنایی سطح پایین کهکشان‌هایی هستند که نور زیادی از خود ساطع نمی‌کنند، زیرا بیشتر محتوای آنها از گاز و مادۀ تاریک تشکیل شده – عمدتاً کهکشان‌های کوتولۀ کوچک هستند- و در مقایسه با سایر کهکشان‌ها، ستاره‌های بسیار کمی دارند.

در این منطقه دانشمندان نشانۀ گاز هیدروژن را با قدرتی که از یک کهکشان مارپیچی انتظار می‌رود، یافتند. آنها حتی توانستند جابه‌جایی داپلر امواج رادیویی مرتبط با چرخش کهکشانی را شناسایی کنند- که طول موج‌ها را از قسمتی که دور از ما می‌چرخد، طولانی‌تر می‌کند و طول موج‌های بخشی را که به سمت ما می‌چرخد کوتاه می‌کند.

اما در داده‌های رادیویی گرین‌بانک، اصلاً هیچ نشانی از ستاره وجود نداشت. به نظر می‌رسد این جرم منزوی و دست‌نخورده است، زیرا در طول 13.8 میلیارد سال هیچ فعل‌‌و‌انفعال گرانشی را تجربه نکرده که گازهایش را مختل کرده باشد. در واقع هیچ اثری از جداسازی گازها وجود ندارد یا توده‌های مورد نیاز برای ستاره‌زایی دیده نمی‌شود. این امر باعث می‌شود که J0613+52 جرمی باشد که همانند آن تاکنون دیده نشده است.

“اونیل” می‌گوید: «آنچه می‌دانیم این است که این کهکشان فوق‌العاده غنی از گاز است. این کهکشان، آن‌طور که ما انتظار داریم تشکیل ستاره را نشان نمی‌دهد، احتمالاً به این دلیل که گاز آن بسیار پراکنده است. در عین‌حال، از دیگر کهکشان‌ها آن‌قدر دور است که نمی‌تواند در هر برخوردی به تشکیل ستاره کمک کند. به نظر می‌رسد J0613+52 هم دست‌نخورده و هم رشدنیافته است. این می‌تواند اولین کشف ما از یک کهکشان نزدیک باشد که از گاز نخستین تشکیل شده است.»

از آنجایی‌که بسیار تاریک است، مطالعۀ بیشتر آن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. شاید نتوان آن را در طول موج‌های دیگری غیر از طول موج رادیویی دید؛ و به نظر می‌رسد که نادر باشد، زیرا این اولین مورد از نوع خود است که تاکنون شناسایی شده است. پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که شاید ارزش آن را داشته باشد که آسمان را با تلسکوپ‌های رادیویی قدرتمند جستجو کنیم تا به دنبال اجرام دیگری مانند آن بگردیم.

با این‌حال، با توجه ‌به نحوه‌ای که مادۀ آن در کیهان کنار هم قرار گرفته، ممکن است J0613+52 در نوع خود، حداقل در فضای نزدیک، بی‌نظیر باشد- ابری از گاز که از سپیده‌دم کیهان تغییر نکرده و برای میلیاردها سال به‌تنهایی وجود داشته است. شگفتیِ مطلق! این کشف در دویست‌وچهل‌وسومین نشست انجمن نجوم آمریکا ارائه شده است.

ترجمه: زهرا جهانبانی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com