بیگ بنگ: در سال 2013 اکتشافات و پیشرفت های بسیاری در زمینه ستاره شناسی و دیگر علوم فضایی صورت گرفت. از کشف سیارات فراخورشیدی متعدد گرفته تا کشف نوترینوهایی با منشاء فرازمینی و حمایت مریخ باستانی از حیات و … با اتمام سال میلادی ، 6 رویداد که جزء مهمترین اکتشفات فضایی سال 2013 بودند را با هم مرور می کنیم.

ویجر 1 به فضای میان ستاره‌ا‌ی رسید

دانشمندان اعلام کردند که ویجر 1 تقریبا بعد از 35 سال سفر وارد فضای میان ستاره ای شده است و عملا این فضاپیما از منظومه شمسی خارج شده است. یعنی در قلمروی وحشی و ناشناخته و مملو از ذرات کیهانی با انرژی بالا که هیچ شی ساخته ی بشر تاکنون در آن سفر نکرده است. با ورود به فضای میان ستاره‌ای، ویجر 1 نخستین دست سازه‌ی بشر است که توانسته به چنین فاصله‌ای از منظومه‌ی شمسی برسد در حال حاضر این فضاپیما در فاصله‌ی حدود 19 میلیارد کیلومتری خورشید قرار دارد.

کشف نوترینوها یی با منشاء خارج از منظومه شمسی

فیزیکدانان در قطب جنوب برای اولین بار شواهدی از وجود پرتوهای کیهانی با منشایی خارج از منظومه شمسی کشف کردند. رصدخانه نوترینوی آیس‌کیوب (IceCube) در دل یخچال‌‎های قطب جنوب توانسته است ۲۸ ذره نوترینوی پرانرژی را با انرژی بیشتر از ۵۰ تراالکترون‌‍ولت شناسایی کند. نوترینوهای تولیدشده در جو زمین (حاصل برخورد پرتوهای کیهانی) و هم‌چنین نوترینوهای خورشیدی، تنها نوترینوهای مشاهده‌شده مربوط به انفجار آخرین ابرنواختر ابر ماژلانی بزرگ در سال ۱۹۸۷ هستند.

اما شناسایی ۲۸ نوترینوی فوق‌العاده پرانرژی بدان معنی است که دانشمندان بالاخره می‎توانند نوترینوهای خارج از منظومه شمسی را نیز بررسی کنند. اشعه های پر انرژی خود را به سختی تشخیص ، به طوری که دانشمندان در کشف نوترینو تولید شده به عنوان پرتوهای کیهانی ارتباط برقرار کردن با محیط اطراف خود تکیه می کنند. از میلیاردها نوترینو است که از طریق یک سانتی متر مربع از زمین در هر ثانیه منتقل می کند ، تنها چند در واقع با توجه به تداخل می کنند. اخترشناسان حدس می‏زنند شتابدهنده‌های بزرگ کیهانی مانند ابرسیاه‌چاله‌ها، ستارگان نوترونی، فورانگرهای اشعه گاما و انفجارهای ابرنواختری می‎توانند این ذرات را به چنین انرژی‏های بالایی برسانند.

مریخ باستانی و حمایت از زندگی

تنها هفت ماه پس از فرود دیدنی و جذاب ” کنجکاوی ” بر روی سیاره‌ی سرخ این مریخ نورد توانست علائمی از وجود محیط مناسب برای رشد حیات در گذشته‌ی مریخ را برای دانشمندان آشکار کند. این کاوشگر نشان داد که شواهدی در مورد سنگهایی مریخی وجود دارد که از حیات میکروبی  در مریخ باستانی پشتبانی می کند. یکی از این سنگها گلسنگی که در دریاچه باستانی بوده و کنجکاوی آن را حفاری کرده است، کانی‌های رسی وجود دارد که به معنی ایجاد آن با آب یا تغییر قابل توجه آن با این مایع است. کنجکاوی توانسته نشانه‌هایی از وجود آب تازه در مریخ و در این دریاچه نزدیک به استوای آن ثابت کند. این دریاچه حدودا 3.7 میلیارد سال گذشته روی سطح سیاره‌ی سرخ جاری بوده و به گفته‌ی دانشمندان یکی از نقاط قابل پرورش حیات مریخ بوده است.

کشف شبیه ترین دوقلوی زمین

در پایان ماه اکتبر ، دانشمندان خبر کشف سیاره‌ی فراخورشیدی جدیدی را اعلام کردند که از نظر اندازه و ترکیب بسیار شبیه به زمین است و آن را کپلر 78-b نامیدند. این سیاره نه تنها به اندازه زمین بوده بلکه از نسبت مشابه آهن و سنگ برخوردار است. این سیاره هر 8.5 ساعت یک بار به دور ستاره‌ی مادر خود می چرخد و در فاصله‌ی 1.5 میلیون کیلومتری آن قرار دارد. دمای سطح کپلر   78-b  چیزی حدود 2000 درجه‌ی سانتی گراد تخمین زده شده است پس با اطلاعاتی که از این سیاره در دست داریم به این نتیجه می رسیم که این سیاره قابل سکونت نیست !

مرگ دنباله دار قرن

دنباله دار آیسان پس از کسب لقب دنباله دار قرن زمانی که از نزدیکی خورشید گذر کرد کاملا از بین رفت و باعث تاسف همه‌ی رصدگران و منجمان شد. این دنباله‌دار پنجشنبه ۲۸ نوامبر با سرعتی بالغ بر ۳۵۰ کیلومتر در ثانیه از جو خورشید عبور کرد، اما بر اثر تابش حرارت ۲۷۰۰ درجه‌ای خورشید در فاصله ۱.۲ میلیون کیلومتری از دید کارشناسان و تلسکوپ‌های قدرتمند جهان پنهان ماند و تنها ۱۰ درصد شانس نجات یافتن بخش‌هایی از آن مطرح شده بود و به دنباله دار زامبی معروف شد. هسته دنباله‌دار آیسان به هنگام عبور از حضیض مداری خود به قطعات ریزتری شکسته شده که اغلب آنها در همان لحظات اولیه کاملا تبخیر شده‌اند، اما یک یا چند تکه توانسته‌اند از این عبور جان سالم به در ببرند که آنها هم خیلی زود متلاشی شدند. دانشمندان تایید کردند که از این دنباله دار چیزی جز گرد و غبار باقی نمانده و در نتیجه آیسان برای همیشه خاموش ماند.

انفجار شهاب سنگ چلیابینسک

در 15 فوریه ، 2013، یک شهاب سنگ بر فراز منطقه چلیابینسک روسیه، در فاصله حدود 1500 کیلومتری شرق مسکو منفجر شد و مردم روسیه شاهد این انفجار عظیم در آسمان بودند که توجه تمامی مردم دنیا را به خود جلب کرد.بر اثر سقوط و انفجار قطعات شهاب سنگ بسیاری از شیشه‌ پنجره‌ها شکسته شد و هزاران نفر از مردم منطقه مجروح شدند. اما بتازگی دانشمندان بقایای این شهاب سنگ را از اعماق دریاچه بازیابی و بیرون کشیدند.

مطالعه بیشتر در : space