بیگ بنگ: بر اساس یک مطالعه جدید، سیارکی که ۶۶ میلیون سال پیش به دهانه یوکاتان در نزدیک مکزیک برخورد کرد، مقادیر زیادی هواپخش (آئروسل) گوگرد به لایه‌های بالایی زمین فرستاد و عملا «جلوی نور خورشید را گرفت» و سال‌ها سرمایش جهانی را در پی داشت.

مدت‌هاست که دانشمندان ذرات ریز سولفات در استراتوسفر را عامل اصلی رخداد عظیم تغییرات اقلیمی که منجر به انقراض جمعی و از بین رفتن ۷۵ درصد از حیوانات زمین شده است، دانسته‌اند، اما تاثیر دقیق گوگرد در این رخداد نامشخص باقی مانده بود. “کریستوفر جونیوم” از دانشگاه سیراکیوس، گفت: «در مورد این که چه میزان گوگرد به استراتوسفر رسیده و اثرات آن بر اوضاع زیست‌محیطی در کجا بسیار زیاد بود، تردید وجود دارد.»

در یک مطالعه جدید، دانشمندان ارتباطی بین میزان بالای گوگرد استراتوسفر و برخورد سیارک در محلی پیدا کردند که دهانه چیکشلوب در آن شکل گرفت و مشخص شد که این محل سرشار از گچ، ماده معدنی سولفات، است. به گفته دانشمندان: « مقادیر غیرعادی ایزوتوپ گوگرد که به بسترهای حاوی گدازه، درست در رسوبات فوقانی محدود می‌شوند، از نظر زمانی با دوره‌های شناخته‌شده آتشفشانی که این رخداد را نیز در برمی‌گیرند، ارتباطی ندارند، و بیشتر بیان‌گر نقش بحث‌برانگیز تله‌های دکن(Deccan Traps) در انقراض هستند.»

بر اساس این مطالعه، گوگرد فوران شده به استراتوسفر در اثر برخورد چیکشلوب در انقراض دایناسورها نقش داشته است. به گفته دانشمندان، در جریان برخورد چیکشلوب، بیش از دو برابر ارتفاع کوه اورست ماده به بیرون پرتاب شد و در سراسر زمین پخش شد. با اینکه برخوردهای عظیم سیارکی در تاریخ زمین متداول بود، دانشمندان معتقدند که برخورد چیکشلوب منحصر به‌فرد بوده، زیرا تعادل و موازنه بیوسفر زمین را تغییر داده است.

دانشمندان هنوز هم با مطالعه سوابق زمین‌شناسی به‌جامانده از لایه نازکی از رسوب به نام مرز کرتاسه-پالئوژن (K-Pg) که در سراسر جهان در سنگ‌های دریایی و زمینی پیدا می‌شود، دانسته‌های ارزشمندی در مورد این رخداد به دست می‌آورند. محققان در این مطالعه نوشتند: «برخورد چیکشلوب، سنگ‌های تبخیری و کربنات‌های دریایی دارای مواد آلی را تبخیر کرد و علاوه بر دی‌اکسید کربن (CO2)، گازهای حاوی گوگرد، دوده و غبار را به اتمسفر وارد کرد که اثرات این برخورد را بالقوه تشدید کرد.»

این یافته‌ها نشان می‌دهد که میزان گوگردی را که این برخورد سیارکی ایجاد کرده بود، دست‌کم گرفته شده بود. دکتر “جونیوم” می‌گوید: «انفجار ناشی از برخورد و فروریزه‌های حاصل از آتش‌سوزی‌های گسترده، همراه با گرد و غبارهای سنگ، دوده، و مواد فرّار پرتاب شده از دهانه برخوردی، نور خورشید را در سراسر زمین به یک دورۀ افول و زمستان طولانی مدت فرو برد. این وضعیت احتمالا سال‌ها طول کشید و منجر به انقراض گسترده دایناسورها شد.»

محققان می‌گویند سرمای جهانی در نتیجه ذرات معلق سولفات، باران اسید سولفوریک و کاهش پوشش نوری برای فتوسنتز در پی برخورد کرتاسه-پالئوژن (K-Pg)، ممکن است بسیاری از گونه‌های روی زمین را از میان برده باشد. بنا به گفته دانشمندان، این یافته‌ها شواهد مستقیمی از یک فرضیه همیشگی در خصوص نقش ذرات معلق سولفات در ایجاد شرایط زمستانی پس از برخورد سیارک و انقراض بزرگ جهانی فراهم می‌کند. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ PNAS منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منابع: scitechdaily.com , livescience.com