معرفی کتاب: توهمات
بیگ بنگ: کتاب توهمات، آخرین اثر الیور ساکس، داستان سرای سرشناس دنیای مغز به شمار میآید. ساکس در این کتاب، با روایتهای جذاب، سرگرم کننده، عجیب و بعضا وحشتناک نشان میدهد مغز ما در حال ساختن دنیایی است که هیچکس دیگری نه میتواند آن را ببینید و نه بشنود. او توهمات را از چیزی عجیب و ترسناک به بخشی از وجود انسان تبدیل کرده است.
نام اصلی: Hallucinations
نوشته: الیور ساکس
ترجمه: عهدیه عبادی
ناشر: سایلاو
موضوع: مغز انسان
سال انتشار: 1401
تعداد صفحه: 312
“ساکس” در این کتاب از ترکیب منحصربه فردی از داستانهای بیماران، خاطرات خود، اطلاعات علمی و ارجاع گسترده به ادبیات، هنر، موسیقی، تاریخ و فلسفه استفاده می کند که ویژگی همه آثار اوست. نویسنده در خلال داستانهای خود نشان میدهد توهمات تنها مربوط به دنیای دیوانهها نیست و جزئی اساسی از تجارب انسانی به شمار میآید.
او داستان مبتلایانی به میگرن را به تصویر میکشد که مدام هالههایی از نور و حیوانات و آدمهای لیلیپوتی را میبینند، نابینایانی که در دنیایی دیداری از توهمات غرق میشوند، افرادی که هرروز چهرههای دقیق انسانهای غیرواقعی و حتی دیوها و غولهای ترسناک را میبینند، سوگوارانی که با «ملاقات» با عزیز موهوم و ازدسترفته خود آرامش پیدا میکنند، افرادی که توهمات مذهبی، تجربه خروج از بدن و حتی زندگی پس از مرگ را درست مثل واقعیت تجربه میکنند و درماندگانی که در تعامل با همزاد خود، حس آگاهی و خویشتن خود را از دست میدهند…
“الیور ساکس” در این اثر مسحورکننده به نقش مهم تجربههای توهم آمیز در شکلگیری هنر، فرهنگ و حتی مذهب نیز میپردازد. «آیا طرحهای هندسی که در میگرن و دیگر بیماریها دیده میشود، درونمایه هنر بومی را تشکیل میدهند؟ آیا توهمات لیلیپوتی منجر به پیدایش اجنه، شیطانکها، لپرکانها و پریان در فرهنگعامه شده است؟ چگونه توهمات مذهبی یک نفر، میتواند بر زندگی میلیونها نفر تأثیر بگذارد؟ آیا توهم وحشتناکِ دیدنِ کابوس، به معنای احساس سوار بودن موجودی شرور روی شخص و خفه شدن توسط آن، در ایجاد مفاهیم شیاطین و جادوگران یا بیگانگان شرور نقش دارد؟ آیا حملات «خلسهای» مانند آنچه داستایفسکی تجربه میکرد، در ایجاد حس الهی ما نقش دارند؟ آیا تجربههای خروج از بدن این احساس را ایجاد میکنند که میتوان از بدن خارج شد؟ آیا بی ماده بودن توهمات منجر به ایجاد باور به اشباح و ارواح میشود؟ چرا همه فرهنگهای شناختهشده، بیش از هر چیز برای اهداف مذهبی و مقدس به دنبال داروهای توهمزا بوده و از آنها استفاده میکردند؟»
آیا تابحال چیزی را دیدهاید که اصلا وجود خارجی نداشته باشد؟ آیا تا به حال شنیدهاید کسی اسم شما را در خانه ای خالی صدا زده باشد؟ آیا شده احساس کنید کسی در تعقیب شماست و بعد که سرتان را برگرداندید هیچکس را ندیده باشید؟ شاید این تجارب، برخوردهای اولیه شما با توهم بوده باشد اما دنیای توهمات به مراتب ژرفتر و اسرارآمیزتر از این تجارب است.
“الیور ساکس” با تاکید بر اینکه تعارف متفاوتی از توهم وجود دارد، تعریف کلی تری از این واژه ارائه میدهد: «به طورکلی، توهم ادراکی است که در غیاب هرگونه واقعیت بیرونی ایجاد میشود- به عبارتی، دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند.» اینکه چیزی که شما میبینید را هیچکس دیگری نبینید، به تنهایی ترسناک است اما وقتی سلب اراده را نیز به آن اضافه کنید، احتمالا توهمات را بتوان به عنوان مرموزترین پدیدۀ بشری نام نهاد. توهمات غفلتا و ناگهانی ظاهر میشوند و قدمت آنها به اندازۀ قدمت مغز انسان است. گذشته از محتوای رعب انگیز توهمات، اسارت فرد به دست توهمات بارز است برخلاف تصاویری ارادی، توهمات تحت کنترل فرد نیستند و «هر زمان که بخواهند ظاهر یا ناپدید می شوند، نه هر زمان که شما بخواهید.»
فهرست مطالب کتاب:
فصل اول: جماعت خاموش؛ سندرم شارل بونه
فصل دوم: سینمای زندانی؛ محرومیت حسی
فصل سوم: چند نانو گرم شراب؛ بوهای توهمآمیز
فصل چهارم: چیزهای شنیدنی
فصل پنجم: خیالات پارکینسونیسم
فصل ششم: احوال دگرگون
فصل هفتم: طرحها؛ میگرنهای دیداری
فصل هشتم: بیماری مقدس
فصل نهم: دو نیم شده؛ توهم در نیمه میدان بینایی
فصل دهم: روان آشفته
فصل یازدهم: در آستانه خواب
فصل دوازدهم: حمله خواب و بختک
فصل سیزدهم: ذهن شبح زده
فصل چهاردهم: همزاد؛ توهم خود
فصل پانزدهم: اندامهای خیالی، سایهها و ارواح حسی