بیگ بنگ: يك كره كامل داراي پخي صفر مي‌باشد. اگر تمام سيارات داراي شكل سيال متعادل باشند، انتظار داريم كه پخي، با افزايش آهنگ چرخش،‌ افزايش يابد. پخي يك سياره طبق فرمول روبرو محاسبه مي‌شود: شعاع استوايي / (شعاع قطبي – شعاع استوايي)

قسمت هشتم: حرکات سیاره‌ای (بخش دوم)

اندازه‌گيري‌هاي دقيق زمين يك پخي به مقدار 1 تقسيم بر 298/3 را نشان مي‌دهد. براي ساير سيارات،‌ پخي را مي‌توان با اندازه‌گيري‌ قرص قابل رويت سياره و يا با تجزيه‌ و تحليل آشفتگي‌هاي حاصل در مدارهاي قمر سياره تعيين كرد. سيارات مايع و بزرگ، بسيار پخ هستند. تا حدي كه سياره‌هاي مشتري و زحل در تلسكوپ بسيار شبيه به بيضي‌گون به نظر مي‌رسند.

استواهاي سيارات نسبت به صفحات مداري‌اشان به مقادير متفاوتي اريب هستند. محورهاي چرخشي عطارد، ماه و مشتري تقريباً با محورهاي گردشي آنها هم راستا مي‌باشند، در صورتي‌كه در مورد زمين، مريخ،‌ زحل و نپتون زاويه‌ي بين اين محورها تقريباً 25 درجه است. (محور زمين 26 درجه است). ميل استوايي اين سيارات كمتر از 90 درجه است، به‌طوري‌كه آنها تماماً از غرب به شرق يا به‌طور مستقيم (در همان جهتي كه تمام سيارات به دور خورشيد مي‌گردند) مي‌چرخند.

زهره و اورانوس از شرق به غرب يا به طور برگشتي مي‌گردند (به قسمت «الف» شكل توجه كنيد). محور چرخشي اورانوس لزوماً در صفحه‌ي مداريش قرار دارد،‌ به طوري‌كه اگر قطب اورانوس در حال حاظر به طرف ما باشد، در ظرف 21 سال ما در صفحه‌اي استوايي آن قرار خواهيم گرفت. (به قسمت «ب» شكل توجه كنيد).

ادامه دارد ….

نویسنده: اسماعیل جوکار- عضو پیوسته بیگ بنگ

منبع: كتاب نجوم و اخترفيزيك مقدماتي،‌ نوشته زيليك و گرگوري، ترجمه‌ي دكتر جمشيد قنبري