بیگ بنگ: اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ مرکات(MeerKAT) واقع در رصدخانه اخترشناسی رادیویی آفریقای جنوبی موفق به شناسایی یک جفت حباب بزرگ در منطقۀ مرکزی کهکشان راه شیری شده اند که امواج رادیویی ساطع می کند.

به گزارش بیگ بنگ، این ساختار حباب دوقطبی تقریبا 457 سال نوری عرض و 1403 سال نوری هم طول دارد. احتمال می رود این ساختار، نتیجه نوعی انفجار پرانرژی باشد که چند میلیون سال قبل در نزدیکی سیاهچاله «کمان A*» به وقوع پیوست. دکتر «یان هیوود» نویسنده اصلی و اخترشناس در دانشگاه آکسفورد گفت: «مرکز راه شیری در مقایسه با سایر کهکشان‌ها که سیاهچاله‌های مرکزی خیلی فعالی دارند، نسبتا آرام است. اما گاهی اوقات احتمال دارد سیاهچاله مرکزی راه شیری نیز به شدت فعال باشد و توده‌های گاز و گرد و غبار را به درون بکشد. همچنین ممکن است چنین فرایندی زمینه‌ساز انفجارهایی شده باشد.»

دکتر هیوود و همکارانش با استفاده از تلسکوپ مرکات نقشۀ نواحی پهناوری در مرکز کهکشان را ترسیم کرده و مشاهداتی را با طول موج 23 سانتی‌متر انجام دادند. این قبیل انتشارهای رادیویی در فرایندی موسوم به «تابش سینکروتون» تولید می شوند. در این فرایند، الکترون‌هایی که نزدیک به سرعت نور حرکت می کنند، با میدان‌های مغناطیسی قدرتمند به برهمکنش می پردازند. نتیجۀ آن، تولید نوعی سیگنال رادیویی است که میتواند برای ردیابی مناطق پرانرژی در فضا مورد استفاده قرار بگیرد. این نور رادیویی به راحتی از درون ابرهای متراکم گرد و غبار عبور می کند؛ ابرهایی که نور مرئی را از مرکز کهکشان ما مسدود می کنند.

دکتر «ویلیام کاتن» نویسنده و اخترشناس در رصدخانه ملی اخترشناسی رادیویی اظهار داشت: «شکل و تقارن آنچه مشاهده کرده‌ایم نشان میدهد که رویداد بسیار قدرتمندی چند میلیون سال قبل در نزدیکی سیاهچاله مرکزی کهکشان ما به وقوع پیوست. احتمالا مقادیر عظیمی گاز میان ستاره‌ای که به درون سیاهچاله سقوط می کنند، عامل این فوران بوده باشد؛ یا یک رویداد ستاره‌زایی عظیم که امواج تکانه‌ای را به مرکز کهکشان فرستاد. این رویداد باعث متورم شدن گاز داغ و یونیزه در نزدیک مرکز کهکشان شد؛ انرژی آن را افزایش داده و یک سری امواج رادیویی ایجاد کرد که ما میتوانیم آنها را از زمین شناسایی کنیم.»

عکس رادیویی از قسمت‌های مرکزی کهکشان راه شیری. صفحه کهکشانی با یک سری بخش‌های روشن، ستاره‌های منفجر شده و مناطق ستاره‌زایی همراه است. سیاهچاله واقع در مرکز کهکشان راه شیری در روشن‌ترین مناطق پنهان شده است. حباب‌های رادیویی کشف شده در صفحه کهکشان راه شیری قابل مشاهده هستند. همچنین رشته‌های مغناطیسی زیادی را میتوان موازی با حباب‌ها دید.

محیط اطراف سیاهچاله مرکزی راه شیری تفاوت‌ قابل توجهی با محیط‌های دیگر راه شیری دارد. این منطقه رازهای زیادی را در دل خود جای داده است. از جمله آن رازها میتوان به رشته‌های مغناطیسی منظم و بزرگ مقیاس اشاره کرد که در هیچ جای دیگر یافت نمیشوند. از زمان کشف آنها در 35 سال گذشته، هنوز منشاء پیدایش‌شان مشخص نیست. این رشته‌ها به مانند ساختارهای رادیویی به نظر می رسند که ده‌ها سال نوری گستردگی دارند.

دکتر «فرهاد یوسف‌زاده» نویسنده و محقق در دانشگاه نورث وسترن که این رشته‌ها را در اوایل دهه 1980 میلادی کشف کرد، بیان داشت: «حباب‌های رادیویی کشف شده با تلسکوپ مرکات میتواند اطلاعات جدیدی دربارۀ منشاء این رشته‌ها به ما بدهد. تقریبا تمامی رشته‌ها با حباب‌های رادیویی احاطه شده‌اند. ارتباط نزدیک ِ رشته‌ها با حباب‌ها حکایت از این دارد که رویداد پرانرژیِ دخیل در ایجاد حباب‌های رادیویی در افزایش شتاب الکترون‌ها نقش داشته است؛ این الکترون‌ها برای تولید انتشارهای رادیویی از رشته‌های مغناطیسی لازم بودند. با این کشف دور از انتظار، در مرکز راه شیری شاهد نشانه‌هایی از برون رفت ماده و انرژی در مقیاس کهکشان هستیم و نقش سیاهچالۀ مرکزی راه شیری خیلی پررنگ است.» یافته‌های این تحقیق در مجله Nature منتشر شده است.

ترجمه: منصور نقی‌لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sci-news.com