بیگ بنگ: دانشمندان توانستند یك وسیله آزمایشگاهی را برای دستكاری رویاهای افراد اختراع کنند. این دستگاه مدام، نكات مشخصی را در حالی که شرکت‌کنندگان خواب هستند به آنها یاداوری می‌کند و لذا با انجام این کار می‌تواند رویای هدفمند و تجارب بی‌نظیری را در ذهنشان ایجاد نماید.

به گزارش بیگ بنگ، در حالی که رویاپردازی بی‌حد و حصر در حال حاضر برای ما مانند داستان‌های علمی- تخیلی است، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که علم در حال تحول ِ کنترل رویاها چیزی فراتر از تخیل است – و پردازش اطلاعات در هنگام خواب می‌تواند مهندسی شود. در این راستا تیمی به سرپرستی دانشکده علوم اعصاب آدام هار هورویتز از MIT به بررسی این موضوع پرداختند که چگونه یک وسیله الکترونیکی پوشیدنی- موسوم به دورمیو – که محققان آن را  “دستگاه رویاساز هدفمند”(TDI) نامیده‌اند، در طول مرحلۀ اول خواب که در آن فرد یک حالت آگاهی مرزی به نام فلج خواب را تجربه می‌کند، می‌تواند رویاهای فرد را تغییر دهد.

“هار هوروویتس” در این خصوص گفت:«این حالت ذهنی کاملاً سه بُعدی، رها، انعطاف‌پذیر و انشعاب‌پذیر است.» درست مثل این است که رخنه‌ای در سطح سرگردانی ذهن به وجود آورده و آن را در رویایی بی‌حد و حصر غوطه‌ور کنید – ذهن فرد را تحت فشار قرار داده و آن را با احساسات جدید احاطه نمایید.

فلج خواب بسیاری از احساسات و رویاهای خواب، حرکت سریع چشم در خواب(REM) را ایجاد می‌کند، اما یک تفاوت مهم در اینجا وجود دارد: مردم هنوز هم می‌توانند صداهای اطراف را بشنوند و پردازش کنند، زیرا آنها در حال انتقال از حالت بیداری به حالت خواب هستند. و همین خصیصه حسی بسیار مهم باعث می‌شود که بتوان از دستگاه رویاساز استفاده کرد.

تقریباً مانند روش آزمایشی مشابه موسوم به فعال‌سازی مجدد حافظه هدفمند(TMR)، که با انتقال یک سری علایم در هنگام خواب باعث فعال شدن یک سری خاطرات خاص می‌شد، TDI ممکن است برنامه‌هایی مانند ابزارهای یادگیری داشته باشد که می‌توانند باعث تقویت حافظه شود، علاوه بر این این دستگاه یک مزیت خاص دارد: مانند دستکش حس‌گر بر روی مچ دست نصب می‌شود.

وقتی فردی که این دستگاه را به دست کرده در حال خوابیدن است، نشانه‌های صوتی از طریق یک برنامه مرتبط پخش می‌شوند، مانند “لطفا به یک درخت فکر کنید” (موضوع رویایی که در آزمایشی، با 49 شرکت‌کننده به کار گرفته شده سنسورهای دورمیو به دنبال داده‌های فیزیولوژیکی هستند تا با استفاده از آنها سیگنال‌های لازم را به مغز فردی که خوابیده ارسال کنند ، در این مرحله سیستم افراد را کمی بیدار نگه می‌دارد و از آنها می‌خواهد تا در هنگام خواب، آنچه را که در ذهنشان می‌گذرد بگویند، این گزارش‌های کلامی از رویاها توسط برنامه ضبط می‌شود.

پس از یک وقفه کوتاه، آنها دوباره به خواب می روند – اما فقط برای مدت کوتاهی در حالت خواب باقی می مانند و در واقع دورۀ متناوبی از رویابینی، بیداری و ضبط اصوات، در حالت فلج خواب انجام می‌شوند. محققان در مقاله خود توضیح دادند: «دستگاه رویاساز هدفمند یا همان پروتکل فعال‌سازی خاطرات در هنگام خواب به شکلی است که منجر به ادغام حافظه هدفمند یا خاطرات مرتبط با محتوای رویاها می‌شود. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی توانایی دورمیو در شناسایی دورۀ شروع خواب و دستکاری موفقیت‌آمیز فلج خواب از طریق گزارشات کلامی قبل از خواب بود.»

در حالی که سیستم اولیه هنوز در دست اصلاح است، نتایج تجربی نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد این دستگاه با موفقیت بر روی رویاها تأثیر بگذارد و می‌تواند محتوای رویاها را تا حد زیادی ثبت نماید. هنگامی که دورمیو شرکت‌کنندگان را ترغیب کرد تا قبل و در طول وضعیت بین خواب و بیداری به درخت فکر کنند، 67٪ از گزارش‌های رویایی که توسط برنامه ثبت شده بودند، به درخت اشاره داشتند.

یکی از شرکت‌کنندگان در گزارش کلامی که پس از بیدار شدنش از خواب ثبت شده بود، گفت: «رویای من در مورد یک درخت بود. من ریشه‌های درخت را دنبال می‌کردم و ریشه‌ها مرا به مکان‌های مختلف می‌بردند. من می‌توانستم صدای ریشه‌های درخت را که همچون انرژی خاصی بود بشنوم گویی که آنها مرا جابه جا می‌کردند.

در مقابل، در گزارش‌های گروه کنترل – که فقط از آنها خواسته شده بود افکار خود را کنترل کنند – تقریباً هیچ اشاره‌ای به درختان نشده بود. محققان علاوه بر شکل دادن رویاهای افراد، می‌توانند از سیستم دورمیو و پروتکل رویاساز خود برای تکنیک‌های مختلف یادگیری شامل یکپارچه‌سازی حافظه مبتنی بر خواب استفاده کنند – یا از آن بعنوان ابزاری برای کمک به افزایش خلاقیت و حل مسئله استفاده نمایند، یا مردم را وادار کنند تا به وضوح وضعیت فلج خواب خود را به یاد بیاورند.

هاار هوروویتس در پایان سخنانش بیان داشت: «به نظر می‌رسد خواب دیدن در مورد یک موضوع خاص، مزایای زیادی مانند خلاقیت داشتن در رابطه با آن موضوع را به همراه خواهد داشت. این امر با توجه به وجود چهره‌های تاریخی مانند “مری شلی” یا “سالوادور دالی” که از رویاهای خود در زندگی حقیقیشان الهام گرفته بودند، شگفت‌آور نیست. تفاوت اینجاست که ما این رویاهای مفید و خلاقانه را به صورت هدفمند به افراد القا خواهیم کرد. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Consciousness and Cognition منتشر شده است.

ترجمه: سهیلا دوست پژوه/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com