اندازهگیری هسته سیاره ناهید برای نخستینبار
بیگ بنگ: نخستین برآوردهای انجام شده بر پایهی رصد نشان میدهند که سیارۀ ناهید دارای هستهای به قطر تقریبی ۷۰۰۰ کیلومتر است -تقریبا هماندازه با هستهی زمین.
پژوهش ناهید به دلیل جوِ چگال و انبوهی از ابرهایی که سطحش را پنهان کرده کار بسیار دشواری است. از همین رو برای کاوش سطحِ نهفته زیر انبوه ابرهایش نیاز به رادار و دیگر ترفندهای رصدیِ ویژه داریم.
“ژان-لوک مارگو” از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس به همراه همکارانش از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۰ به کمک “رادار سامانهی خورشیدی گلدستون” در کالیفرنیا و شلیکِ موجهای رادیویی به ناهید، به بررسی این سیاره پرداختند. آنها سپس با بهره از این دستگاه و نیز تلسکوپ گرینبنک که ۳۰۰۰ کیلومتر دورتر، در ویرجینیای شرقی بود به ردگیری پژواکهای این موجها که از ناهید بازتابیده و به زمین رسیده بودند پرداختند- تکنیکی که به نام “ردیابی پَکال رادار”(radar speckle tracking) شناخته میشود.
بدین ترتیب دانشمندان توانستند تا تغییرات بسیار کوچک در چرخش محوری و حرکت آن را اندازهگیری کنند. آنها دریافتند که روزِ سیاره ناهید (تقریبا همارز ۲۴۳ روز زمین) در طول ۱۵ سالی که این رصدها انجام شده، تا ۲۱ دقیقه نوسان داشته است. همینطور محققان پی بردند که محور ناهید لنگِشی بسیار جزئی دارد با الگویی که بر پایهی محاسبههای آنها، باید هر ۲۹۰۰۰ سال یک بار تکرار شود.
مورد دوم، یعنی لنگش محور، دستاورد کشش گرانشی خورشید است، اما عامل اصلیِ مورد نخست -نوسان درازی روز- جو انبوه سیاره است که سطح آن را میکشد و هل میدهد. با این همه، به گمان پژوهشگران یک عامل دیگر هم در آن نقش دارد: هستهی آن. و از همین رو با بهره از دادههایشان به محاسبهی این پرداختند که بزرگی هسته باید چقدر باشد تا بتواند چنین نوسانی را توجیه کند.
فهمیدن اندازۀ هسته، سرعت چرخش سیاره و شیب محور ناهید به برنامهریزی برای ارسال فضاپیماها به این سیاره کمک میکند. محققان همچنین گزارش کردند که محور ناهید به اندازۀ ۲.۶۳۹۲ درجه انحراف دارد که بسیار کمتر از انحراف ۲۳ درجهای زمین است.
“مارگو” میگوید: «برآورد تقریبی ما برای شعاعِ هستهی ناهید حدود ۳۵۰۰ کیلومتر است.» اگرچه این پژوهشگران نمیتوانند به مایع یا جامد بودن این هسته پی ببرند، ولی پژوهشهای نظری گذشته نشان میدهند که این هسته به طور عمده از آهن و نیکل است، مانند هستهی سیارهی خودمان. با این همه به گفتهی “مارگو”: «مشخص نیست که آیا ناهید هم مانند زمین، یک هستهی جامدِ درونی و یک هستهی مایع بیرونی دارد یا اینکه هستهاش یکپارچه مایع یا یکپارچه جامد است.»
با این که این برآورد برای بزرگی هسته با مدلهای گذشته سازگاری دارد، ولی داشتن یک مقدارِ سنجشپذیرِ واقعی به ما امکان میدهد تا در آینده بررسیهای دقیقتری روی ناهید انجام دهیم. دانستنِ اندازه و چگالی هسته میتواند برای نمونه، در شناخت تاریخچهی سیاره سودمند باشد. “مارگو” میگوید: «کمابیش هر چیزی دربارۀ تکامل یک سیاره توسط اندازهی هستهاش تعیین میشود. دانستن هر چیزی دربارهی یک سیاره تا زمانی که یک تصویر خوب از ساختار درونی آن نداشته باشیم بسیار دشوار خواهد بود.» جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Nature Astronomy منتشر شده است.
سایت علمی بیگ بنگ / منبع: newscientist.com برگردان: ۱star7sky.com