بزرگترین اکتشافات ستاره شناسی – بخش اول
بیگ بنگ: بزرگترین کشف در تاریخ ستاره شناسی چیست؟ احتمالا نظر یک کیهان شناس با یک اخترفیزیکدان و یا سیاره شناس فرق دارد و همچنین دیدگاه رصدگران و نظریه پردازان نیز با یکدیگر احتمالا مخالف اند. نظر شما خواننده گرامی چیست؟ در این فهرست، کشف ها از روی اهمیت قرار داده نشده است. ابتدا با کشفیات منظومه شمسی و با کشف ستاره ها و کهکشان ها و در انتها با کشف های کیهان شناسی آشنا می شوید.
1- بسیاری از ما، زمانی که به ستاره شناسی فکر میکنیم از فکر خانه مان بیرون می رویم، زمین هم یک سیاره است. یکی از خصوصیات اساسی زمین، شکل کروی اش است، ویژگی که دیگر سیارات هم دارند. در قرن چهارم پیش از میلاد، فیلسوف یونانی، ارسطو به این موضوع اشاره کرد که سایه سیاره ما، همیشه در طول ماه گرفتگی گرد به نظر میرسد، زمانی این موضوع امکان پذیر است که زمین گرد باشد.
2- در سال 1543، ستاره شناس لهستانی نیکلاس کوپرنیک، مدل انقلابی اش را از منظومه شمسی منتشر کرد، این مدل خورشید را درست در مرکز قرار میداد و زمین و دیگر سیارات به دور آن می چرخیدند. با این وجود، مدل خورشید مرکزی با مقاومت خشونت آمیزی مواجه شد، بخصوص از طرف کلیسای کاتولیک ها، البته سرانجام علم پیروز شد.
3- در اوایل دهه 1600، نظریه پرداز آلمانی یوهان کپلر، سه قانون حرکت سیاره ایی را برای ما باقی گذاشت. او نتیجه گرفت که سیارات در مسیری بیضی شکل به دور خورشید می گردند و هر سیاره ایی منطقه معینی را در زمان معین، طی میکند و مربع زمان طی مسیر سیاره با مکعب فاصله اشان از خورشید نسبت دارد.
4- در سال 1610، دانشمند ایتالیایی گالیله، سیاره ناهید را از طریق تلسکوپ جدیدش رصد کرد و مشاهده نمود که این سیاره نیز مانند ماه شکل های هلالی دارد. با توجه به مدل زمین مرکزی(که زمین در مرکز منظومه شمسی است) ناهید باید همیشه هلالی شکل بنظر برسد. تصویر هلال هایی که گالیله مشاهده کرد، او را متقاعد ساخت که مدل کوپرنیک درست است.
5- دانشمندان فکر میکنند که حیات نیازمند آب است، اما زمین تنها سیاره ی شناخته شده ای است که آب دارد تا زمان رصد کاوشگران مریخ در اواخر دهه 1970، و پس از آن که ثابت شد حداقل جهان دیگری نیز زمانی این مایع طلایی را داشته است. تصاویر از رودخانه قدیمی(مانند دهانه ابرزوالد)که از مدار گرفته شده و بررسی سنگ های بدست آمده از رودخانه های سطح، نشان دهنده ی وجود آب در سطح مریخ است. بتازگی نیز دانشمندان در مریخ آب مایع در جریان کشف کرده اند.
6- در سال 1938، فیزیکدان آلمانی-امریکایی هانس بث، کشف کرد که ستارگان با تبدیل پیوسته هیدروژن به هلیوم در هسته شان، انرژی تولید میکنند. پیش از اینکه بث این همجوشی هسته ایی را آشکار کند، هیچ کس نمی توانست درک کند چگونه ستاره ما میتواند روشنایی اش را میلیاردها سال ادامه دهد.
7- در سال 1976، ستاره شناس و ریاضیدان فرانسوی پیر سیمون لاپلاس، نظریه مقبولی را گسترش داد که سیارات منظومه شمسی از متراکم شدن یک سحابی سرشار از گرد و غبار اطراف خورشید تازه متولد شده، پدید آمده اند.
8- در نخستین شب قرن 19، ستاره شناس ایتالیایی جوزپه پیاتزی، سیاره کوتوله سرس را کشف کرد-جرم خاکی که بین مدار مریخ و مشتری به دور خورشید می چرخد. در همان زمان، خیلی از دانشمندان فکر می کردند که سرس سیاره ایی است که فاصله زیاد بین همسایه های ما را پر میکند، اما به سرعت متوجه شدند که در مقایسه با چندین جرم دیگر، که امروزه سیاره کوتوله نامیده میشوند، سرس نیز به آنها شباهت دارد.
9- در سال 1610، گالیله چهار قمر را که به دور مشتری می چرخیدند را کشف کرد. این نخستین باری بود که کسی جرم چرخان به دور جهانی در نزدیکی زمین را مشاهده می کرد.
10- در سال 1705، ستاره شناس انگلیسی ادموند هالی، محاسبات مسیر دنباله داری که در سالهای 1531،1607 و 1682 ظاهر شده و دارای مسیر گردش مشخصی بود را منتشر کرد. او استدلال کرد که این ظهور متوالی تماما متعلق به یک دنباله دار است و به درستی پیش بینی کرد که دوباره در سال 1758 باز میگردد. ستاره شناسان سرانجام نخستین دنباله دار دوره ایی را بنام دنباله دار هالی، نام گذاری کردند.
11- در سال 1687، یک انگلیسی بنام آیزاک نیوتن، رساله خود را به نام اصول، منتشر کرد که قوانین حرکت و گرانش جهانی را در آن توضیح می داد. این رساله، اسناد قانع کننده ایی ارائه میداد که سیارات به دور خورشید می گردند و زمانی که محققان در اواخر قرن 19، سیستم ستاره های دوتایی را با جزئیات بیشتر بررسی کردند، متوجه شدند که این قوانین، کل جهان را در بر می گیرد.
12- در سال 1781 ویلیام هرشل، به رصد اورانوس پرداخت، نخستین سیاره ایی که از روزگار قدیم کشف شده بود. علی رغم اینکه اورانوس به اندازه کافی درخشان است که با چشم غیر مسلح دیده میشود،هیچ کس به حرکت آن را در برابر زمینه ستاره ایی دقت نکرد. تا اینکه ویلیام هرشل آن را با استفاده از تلسکوپ خود، ردیابی کرد.
13- در سال 1846، رصدگر آلمانی یوهان گیل و هنریش دی ارست، هشتمین سیاره منظومه شمسی، یعنی نپتون را کشف کردند. آنها میدانستند کجا را جستجو کنند، زیرا اوربان لیواریر، ریاضی دان فرانسوی موقعیت این جرم را بر اساس اختلالات گرانشی بر روی حرکت اورانوس محاسبه کرده بود و هشتمین جهان در موقعیت پیش بینی شده ظاهر شد.
14- در سال 1930، ستاره شناس امریکایی، کلاید تومبا، در میان تصاویر میلیون ها ستاره در حال تحقیق بود که پلوتو را در یک جفت عکس یافت. در آن زمان، این کشف بنام نهمین سیاره منظومه شمسی نام گذاری شد، اما اتحادیه بینالمللی اخترشناسی که مرجع رسمی برای نوآوردن زبانزدها و واژههای مربوط به اخترشناسی است، پلوتو را از سیارات منظومه شمسی خارج و عنوان «سیاره کوتوله» را به آن داد.
ادامه دارد »»»
سایت علمی بیگ بنگ – نویسنده: ریچارد تالکوت / منبع: astronomy
ترجمه: مجله آسمان شب/سال چهارم، شماره 28، مهر 1392