بیگ بنگ: حلقه‌ای جالب توجه از منابع پرتو ایکس درخشان (سیاهچاله‌ها یا ستاره‌های نوترونی) در کهکشانی با فاصله تقریبا 300 میلیون سال نوری نسبت به زمین کشف شده است. این حلقه زمانی پدید آمد که یک کهکشان به مرکز کهکشانی دیگر برخورد کرد.

به گزارش بیگ بنگ، داده‌های جدید رصدخانه پرتو ایکس چاندرای ناسا از وجود منابع پرتو ایکس بسیار درخشان حکایت دارد که به احتمال زیاد منظومه‌های دوگانه هستند. انتظار می رود نیروی مورد نیاز آنها به واسطه سیاهچاله‌ای به اندازه یک ستاره یا ستاره نوترونی تامین شود. این منابع در حلقه کهکشان «AM 0644-741» قرار دارند.

دکتر «آنا والتر» از رصدخانه اخترشناسی «دی برا» اظهار داشت: «این حلقه سیاهچاله‌ها یا ستاره‌های نوترونی از کجا نشات می گیرند؟ به نظر ما، این حلقه زمانی ایجاد شده که یک کهکشان در اثر نیروی گرانش به درون کهکشانی دیگر کشیده شده است. کهکشان اول موج‌هایی را در گازهای کهکشان دوم یعنی AM 0644-741 به وجود آورد. سپس این موج‌ها زمینه را برای ایجاد حلقه‌ای منبسط از گاز در AM 0644-741 فراهم آوردند. در این شرایط، ستاره‌های جدید پا به عرصه ظهور گذاشتند. احتمالا کهکشان اول در سمت راست عکس واقع شده است.»

این ستاره‌های نوظهور بزرگ تنها چند میلیون سال به حیات خود ادامه دادند. پس از آن، سوخت هسته‌ای‌شان به پایان رسیده و ستاره‌ها در قالب ابرنواختر از بین خواهند رفت. نتیجه این فروپاشی، سیاهچاله‌هایی با جرمی 5 اِلی 20 برابر جرم خورشید یا ستاره‌های نوترونی با جرمی تقریبا برابر با جرم خورشید می باشد. اخترشناسان بیان کردند: «برخی از این سیاهچاله‌ها یا ستاره‌های نوترونی دارای ستاره‌های همدم نزدیکی هستند و گازشان را از شریک ستاره‌ای خود تهیه می کنند. این گاز به سمت سیاهچاله یا ستاره نوترونی روانه شده و دیسکِ در حال چرخش پدید می آورد؛ در نهایت به واسطه اصطکاک، گرما بدست می آورد. این گاز اَبَر داغ مقادیر قابل توجهی پرتو ایکس به وجود می آورد که رصدخانه پرتو ایکس چاندرای ناسا می تواند آن را تشخیص بدهد.»

اگرچه حلقه‌ای از سیاهچاله‌ها یا ستاره‌های نوترونی همین طوری هم بسیار فوق‌العاده و چشم‌نواز هستند، اما داستان زیادی در پسِ AM 0644-741 وجود دارد. تمامی منابع پرتو ایکس شناسایی شده در حلقه این کهکشان به قدری کافی درخشان و پرنور هستند که بتوان آنها را به عنوان منابع پرتو ایکس ابَر درخشان طبقه‌بندی کرد. این منابع به دسته‌ای از اجرام اشاره دارد که صدها تا هزاران برابر بیشتر از منظومه‌های دوگانه عادی پرتو ایکس تولید می کنند. در این منظومه‌ها، ستاره همدم به دور یک ستاره نوترونی یا سیاهچاله می چرخد.

تا همین اواخر اکثر اخترشناسان فکر می کردند پرتو ایکس ابَر درخشان عموما حاوی سیاهچاله‌هایی با جرم ستاره‌ای هستند. اما وقتی مشخص شد که بعضی از پرتوهای ایکس ابَر درخشان در سایر کهکشان‌ها (از جمله مِسیه 82 و مِسیه 51) حاوی ستاره‌های نوترونی هستند، ایدۀ فوق کنار گذاشته شد. توضیحات متعدد دیگری برای انتشار شدید پرتو ایکس در منابع پرتو ایکس ابَر درخشان ارائه گردیده است. هویت پرتو ایکس ابَر درخشان درAM 0644-741 هنوز نامعلوم است. شاید آنها ترکیبی از سیاهچاله‌ها یا ستاره‌های نوترونی باشند. همچنین ممکن است همه‌شان سیاهچاله یا ستاره‌های نوترونی باشند. جزئیات این اکتشاف در مجله Astrophysical منتشر گردیده است.

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sci-news.com