بیگ بنگ: یک پژوهش جدید نشان می‌دهد اقیانوسی از آب مایع در مریخ پنهان شده‌ است. فقط یک مشکل بزرگ وجود دارد، این آب در عمق ۱۱.۵ تا ۲۰ کیلومتری مریخ وجود دارد و دسترسی به آن آسان نیست.

به گزارش بیگ بنگ، این یافته‌ها براساس داده‌های لرزه‌نگاری کاوشگر اینسایت بدست آمده که بیش از ۱۳۰۰ زلزله مریخی را تا قبل از خاموش شدن ( ۲ سال قبل) ثبت کرده بود. بر اساس تجزیه و تحلیل درون سیاره مریخ، مخازن عظیمی از آب مایع وجود دارد. اگرچه این آب بسیار دور از دسترس است، اما تکه‌ی مهمی از پازل عجیب تاریخ آبزیان این همسایه‌ی خشک و غبارآلود ما است.

“واشان رایت” ژئوفیزیکدان از مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو می‌گوید: «درک چرخه‌ی آب مریخ برای آگاهی از تکامل اقلیم، سطح و فضای داخلی این سیاره بسیار مهم است. این مهم است که مشخص کنیم آب کجاست و چقدر در آنجا وجود دارد.»

همانطور که مریخ‌نوردها روی سطح مریخ کاوش می‌کنند و داده‌هایی را در مورد سطح آن جمع‌آوری می‌کنند، بیش از پیش آشکار می‌شود که سیاره سرخ زمانی مملو از آب بوده است. مواد معدنی، سطح و ویژگی‌هایی مانند بستر دریاچه‌های خشک باستانی و دلتاها نشان می‌دهد که مریخ زمانی بسیار خیس و مرطوب بوده است.

امروزه روی سطح مریخ و درست زیر آن، آب وجود دارد، اما فقط به شکل یخ، و مقدار آن به اندازه‌ای زیاد نیست که مرطوب بودن مریخ در اعصار گذشته را توجیه کند. برای درک بهتر تاریخچه‌ی آب مریخ، ابتدا باید بدانیم که این همه آب کجا رفته تا بتوانیم به این مسئله پی ببریم که چند میلیارد سال پیش، چقدر آب در این سیاره وجود داشته است.

دو مکان وجود دارد که آب می‌توانست برود: به صورت گاز تبخیر شده و به فضا رفته، یا به سمت داخل مریخ به صورت رسوبات یخی یا مخازن مایع جمع شده است. ما هیچ راهی برای اندازه‌گیری میزان آب نشت‌شده به آن سوی سیاه وحشی نداریم، اما اکنون داده‌های لازم برای کاوش در داخل مریخ را داریم.

این به لطف سطح‌نشین اینسایت مریخ است. این کاوشگر دیگر کار نمی‌کند، اما بین نوامبر 2018 و دسامبر 2022، به شکل لاک‌پشت روی سطح مریخ چمباتمه زد و زمزمه‌ها و فعالیت‌های داخلی این سیاره را زیر نظر گرفت. امواج صوتی تولید شده توسط فعالیت لرزه‌ای در داخل مریخ با توجه به چگالی و ترکیب موادی که در آن حرکت می‌کنند، تغییر می‌کند. دانشمندان با تجزیه و تحلیل داده‌ها و بر اساس رفتار امواج لرزه‌ای می‌توانند استنباط‌هایی را در مورد ماهیت این ماده به دست آورند.

محققان از یک مدل ژئوفیزیکی مشابه با مدلی که برای نقشه‌برداری از سفره‌های زیرزمینی و میادین نفتی اینجا روی زمین کاربرد دارد، استفاده کردند و داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط اینسایت را تجزیه و تحلیل کردند. آنها دریافتند که اگر در اعماق سطح مریخ، لایه‌ای از سنگ‌های آذرین شکسته مانند گرانیت وجود داشته باشد که شکاف‌های آن با آب مایع پر شده باشد، داده‌ها بهتر توضیح داده می‌شوند.

این لایه در اعماق 11.5 تا 20 کیلومتری قرار دارد، بنابراین زمانی که انسان به مریخ برسد دستیابی به این آب چندان راحت نیست. اما با این وجود وسوسه‌انگیز است. نه تنها ابزار جدیدی برای درک چرخه آب در مریخ به دست می‌آوریم، بلکه متوجه می‌شویم که مریخ مقدار زیادی از آب خود را حفظ کرده، یعنی مریخ در گذشته قابل سکونت بوده و هنوز ممکن است باشد.

“مایکل مانگا” ژئوفیزیکدان از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، می‌گوید: «اثبات وجود یک مخزن بزرگ آب مایع، دریچه‌ای را به وضعیت اقلیم باز می‌کند.»

«و همانطور که ما می‌دانیم، آب برای حیات ضروری است. من نمی‌دانم چرا [مخزن زیر سطح مریخ] یک محیط قابل‌سکونت نیست. این امر مطمئناً در کره زمین صادق است – معادن بسیار عمیق میزبان حیات هستند، کف اقیانوس میزبان حیات است. ما هیچ مدرکی برای حیات در مریخ پیدا نکردیم، اما حداقل مکانی را شناسایی کرده‌ایم که در اصل باید بتواند حیات را در خود حفظ نماید.»

همچنین مریخ ذخایر آبی اندکی دارد. ردیابی‌های قبلی شناسایی شدند و سپس پرسش‌های جدی را در مورد مخازن آبی که در زیر سطح مریخ در کمین هستند، ایجاد کردند. داده‌های اینسایت نیز نشان داد که احتمالاً یخ آب زیادی در پوسته بالایی محل فرودگر وجود ندارد.

اما اگر این لایه غنی از آب که اکنون در عمق بیشتری در عمق مریخ کشف شده، در سراسر سیاره نیز وجود داشته باشد، این یعنی آب کافی برای پر کردن اقیانوس‌های باستانی تامین خواهد شد که محققان تعدادی از آنها را کشف کرده‌اند.

البته یافته‌ها قطعی نیستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آنچه مریخ در زیر سطح غبارآلود خود پنهان کرده، به مشاهدات و تجزیه و تحلیل بیشتر و بهتری از پوسته مریخ نیاز داریم. شاید وقت آن رسیده که یک لرزه‌نگار جدید را به مریخ ارسال کنیم. جزئیات بیشتر این پژوهش در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.

ترجمه: سحر الله‌وردی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com