بیگ بنگ: داستان کلاسیک 1884 تختستان: “عشق ورزی بُعدهای بسیار” نوشته ی ادوین ابوت، به شرح ماجراهای «جناب مربع» می پردازند، شخصیتی که در جهانی 2 بعدی پر از شکل های هندسی جان دار – مثلث ها، مربع ها، پنج ضلعی ها و غیره …- زندگی می کند.

shutterstock_94527511

در اواخر داستان، در نخستین روز 2000 ، موجودی کروی از فضای سه بعدی از درون تختستان می گذرد و جناب مربع را از حوزه ی تخت خود به بیرون می برد تا به او سرشت سه بُعدی حقیقی جهان بزرگ تر را نشان دهد. در زمانی که وی سرگرم درک آن چیزی است که کره به او نشان می دهد، جناب مربع به این فکر فرو می رود که نکند خود فضا هم بصورت زیرفضایی کوچک از گیتی چهار بعدی باز هم بزرگتری وجود داشته باشد.

جالب است که در چندین سال گذشته فیزیکدانان به جدیت شروع کرده اند به وارسی همین ایده: هر آن چیزی را که می توانیم در گیتی خودمان ببینیم مقید است به «غشایی» سه بعدی که درون قلمرویی با بُعد بالاتر جا دارد. ولی برخلاف جناب مربع که برای بینش خود چاره ای جز مداخله ی آسمانی از فضا نداشت، شاید فیزیکدانان به زودی بتوانند وجود بُعدهای واقعیت را آشکار و تایید کنند که می تواند در مسافت هایی به بزرگی یک میلی متر گسترده باشد.

آزمایشگران پیشاپیش سرگرم جستجوی اثر بُعدهای اضافی بر نیروی گرانش هستند. اگر این نظریه درست باشد، آزمایش های ذرات پر انرژی در اروپا شاید بتواند فرایندهایی شامل گرانش کوانتومی را ببینید، مثلا خلق ریز سیاهچاله های گذرا. این نظریه، بیش از آنکه عشق ورزی خشک و خالی بُعدهای بسیار باشد، بر پایه ی برخی از تازه ترین پیشرفت ها در نظریه ی ریسمان است و شاید برخی از معماهای دیرپا در فیزیک ذرات و کیهان شناسی را حل و فصل کند.

مفاهیم رازآلود نظریه ی ریسمان و چندبُعدها در عمل ناشی از کوشش برای درک آشناترین نیروها هستند: گرانش. بیش از سه سده پس از اینکه آیزاک نیوتن قانون گرانش خود را پیشنهاد کرد، فیزیک کماکان توضیحی در دست ندارد که چرا گرانش این همه ضعیف تر از همه ی نیروهای دیگر است. کم مایگی گرانش چشم گیر است، هنگامی که آهنربایی کوچک سوزن را از زمین بلند می کند به سادگی بر کشش گرانش کل جرم زمین چیره می شود. ربایش گرانشی بین دو الکترون 10 به توان 43 بار ضعیف تر از نیروی پس زننده ی الکتریکی میان آنهاست. گرانش برای ما با اهمیت به نظر می رسد- پاهایمان را روی زمین نگه می دارد و زمین را به دور خورشید می چرخاند- تنها چون این توده های بزرگ ماده از نظر الکتریکی خنثی هستند و سبب می شوند نیروهای الکتریکی بسیار ناچیز باشند و گرانش را، هر اندازه هم ضعیف باشد، به عنوان نیروی محسوس بر جا می گذارند.

scientificamerican: Nima Arkani-Hamed, Savas Dimopoulos and Georgi Dvali

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

2 دیدگاه

  1. درود بر شما به خاطر مطالب خوبتون.. persianpsyforum.com فرصتی فراهم می کنه تا اطلاعات خوب رو با هم مشترک بشیم

  2. مطمئنا بحث تکامل در همه پدیده های طبیعت صدق می کند و سازوکار آن به نحوی است که برای موجودی سه بعدی مثل ما قابل درک باشد و بتواند تعادلی را که اجزاء کیهان با هم دارند از بین نرود!
    زمان 2 بعدی کامران وفا به نظر من باید 3 بعدی شود تا بتواند در لحظه به لحظه مکان سه بعدی نفوذ کرده و پس از در هم تنیدن با آن، قابل درک شود! اما جالبتر از همه این پیچیدگی های نهفته در پشت پرده گیتی…کلیت ساده آن است که به سهولت قابل درک است. همچنان که برای گرفتن توپی که به هوا پرتاب می شود صدها معادله دیفرانسیل باید در مغز انجام گیرد تا جهت آن را تشخیص داده و پروسه را به پایان برساند، بدون آنکه کسی متوجه این معادلات شود!