دانشمندان از اسرار تنوع غیر ژنتیکی در یک گونه پرده برداشتند
بیگ بنگ: از میان تنوع زیاد موجود بین ارگانیسم ها در یک گونه، فقط برخی از آنها اکنون از لحاظ اختلافاتی که در کدهای ژنتیکی شان دارند قابل توضیح هستند، اما مطالعه ای جدید یک راه حل ِ دیگر را نیز امکانپذیر می داند.
به گزارش بیگ بنگ، محققانی که بر روی ماهی سیکلید (یک گونه آفریقایی) کار کردند به این نتیجه رسیدند که چگونگی حرکت دادن فک آنها در زمان لاروی می تواند بر چگونگی فرگشت جمجمه شان تأثیر بگذارد و «خمیازۀ» نیرومندتر در آنها می تواند رشد استخوانشان را قوی تر کند. این تیم از دانشگاه “ماساچوست امهرست” می گویند که این یک مدرک مهم در بررسی صفات مختلف گونه هایی است که از طریق کد ژنتیکی شان منتقل نمی شوند.
در این نمونه، دانشمندان حرکات دهان یا «خمیازه نیرومند» این گونه را در زمان لارو ماهی ها بررسی کردند؛ یعنی از زمان تشکیل غضروف فک پایین اما قبل از تحکیم استخوان ها. یکی از محققان و زیست شناس فرگشتی به نام کریگ آلبرتسون گفت: «پیش بینی کردیم که بچه ماهی ها از ماهیچه های فک پایینشان استفاده می کنند که استخوان های متصله را تحت فشار قرار می دهد؛ نیرویی که می تواند باعث تشکیل استخوان شود.»
در برخی از ماهی ها، فراوانی خمیازه کشیدن تا 200 بار در دقیقه بود و آلبرتسون می گوید که این تیم تنوع هایی را تشخیص داده که «اختلافاتی را در رسوب استخوان در حین فرآیندهای حیاتی برای باز کردن فک نشان می دهند.» به عبارت دیگر، این فقط کد ِ DNA نیست که این ماهی ها با آن متولد شده اند، بلکه رفتار خمیازه کشیدن در روزهای اولیه به فرگشت استخوان کمک می کند.
آلبرتسون می پرسد: «تنوع در شکل جمجمه به شدت وراثتی است، پس چرا فقط می تواند تنوع ژنتیکی را پیدا کنیم که مقدار کمی از تنوع در رشد استخوان را نشان می دهد؟ در آزمایشگاهم، از توضیح مدل های ژنتیکی به بررسی دقیق تر تعامل بین ژنتیک و محیط زیست، تغییر موضع داده ام.» بر اساس آزمایشات این محققان، کُند کردن یا تسریع کردن خمیازه به اندازۀ 15 درصد بر رشد استخوان تأثیر گذاشته است. این رقم با تنوع 20 درصدی در رشد استخوانِ ناشی از دستکاری ژنتیکی که این تیم ظرف 15 سال اخیر انحام داده قابل مقایسه است – بنابراین این ارقام دستکاری ژنتیکی و غیر ژنتیکی نسبتأ نزدیک به هم هستند.
آلبرتسون می گوید: «وقتی می گویم تأثیر محیطی در کنار تأثیر ژنتیکی قرار دارد و این امر سیستمیک نیست، بلکه مختص استخوان های مهمِ درگیر در تغذیه ماهی است، همکارانم بیشتر متعجب می شوند.» محققان بیان می کنند که این ماهی ها از خمیازه برای تنظیم واکنش های انفرادی به کد ژنتیکی استفاده می کنند که این کار فرآیند سازگاری فنوتیپ هایی که به محیط زیست واکنش نشان می دهند و در نهایت احتمال بقای گونه ها را به حداکثر می رسانند، را آغاز می کند.
در واقع، کار بعدی که این تیم قرار است انجام دهد بررسی چگونگی فرگشت صفاتی مثل شکل جمجمه توسط ِ محرک های زیست محیطی است. فرضیه این است که گونه ها، مولکول ها و بیان ژن خاصی دارند که به تغییرات محیطی واکنش نشان می دهند و این امر به آنها کمک می کند تا از پس چالش های جدید بر بیایند. آلبرتسون افزود: «این تازه شروع کار است. رشتۀ ما نزدیک به یک قرن است که در یک دیدگاه ژن محور از فرگشت، تثبیت شده است. امیدوارم این مطالعه سهم ِ مهمی در پیشبرد تحقیقات علمی و فرگشتی گونه های جانوری، ایفا کند. این مطالعه در مجموعه مقالات انجمن سلطنتی B منتشر شده است.
ترجمه: سحر الله وردی/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: sciencealert.com