بیگ بنگ: طبق محاسبات ، شطرنج حدود 10 به توان 45 موقعيت يا پوزيشن قانوني دارد! بنابراين احتمال اينكه دو بازي تصادفا شبيه هم پيش بروند، بسيار بسيار كم است. البته شروع بازيها كه اسامي خاصي (مانند شروع انگليسي، دفاع سيسيلي، گامبي وزير و …) دارند، تا چند حركت به طور مشخص و تكراري پيش مي روند، اما پس از آن پوزيشنهاي جديد حاصل مي شود و به همين خاطر، تجربيات و مطالعات جديد براي اين موقعيتها هيچگاه به پايان نمي رسد.

Forlorn Hope

در شروع بازي، هر مهره به خاطر قدرت مانور خود داراي امتياز ويژه اي است. مثلا پياده يك امتياز و وزير 9 امتياز دارد. در يك پوزيشن معمولي، بازيكني كه امتياز مهره هايش بالاتر باشد، در وضعيت بهتري براي پيروزي قرار مي گيرد. با اين حال در خيلي از بازيها، موقعيت مهره ها تعيين كننده است. براي همين بازيكنان حرفه اي مي توانند به راحتي امتياز مهره به حريف بدهند ، اما به پوزيشن بهتري دست يابند. به اين كار قرباني دادن مي گويند. در بازيهاي تركيبي، اين استراتژي قرباني دادن با شيوه پيچيده اي آميخته مي شود و پس از چند حركت ، برتري شفاف مي شود.

ميخائيل تال روسي يكي از مشهورترين افراد در بازيهاي تركيبي بود. با توجه به اينكه حركات بازيهاي تركيبي شكل معما گونه اي دارد، اين بازيها از زيبايي خاصي برخوردار است (يك نمونه از آن در تصوير زير وجود دارد كه مي توانيد خودتان آن را بازي كنيد). البته امروزه سطح بازيهاي حرفه اي چنان رشد كرده كه بازيهاي تركيبي مشابه تال به ندرت اتفاق مي افتد. يك نرم افزار كامپيوتري نيز بر اساس امتياز مهره ها و موقعيتها طراحي مي شود. در واقع يك كامپيوتر به سرعت حركات مختلف را انجام داده و امتياز آن موقعيت را ذخيره مي كند. در نهايت با انتخاب موقعيتي كه بيشترين امتياز را دارد، حركت خود را انتخاب مي كند.

در سال 1950، کلود شانون اولين نرم افزار مهم شطرنج را طراحي كرد. در سال ۱۹۵۸، برنامهٔ شطرنج برای نخستين‌بار يک انسان را شکست‌داد. در ۱۹۷۰، نخستين مسابقات قهرمانی بزرگ شطرنج كامپيوتري در آمريكا بر‌گزار شد و شطرنج دانشگاه نورث‌وسترن قهرمان اين جام شد. در ۱۹۹۷،ديپ بلو که كامپيوتر شرکت آی‌بی‌ام بود، توانست براي اولين بارپس از ۶ بازی کاسپاروفرا به عنوان قهرمان جهان شکست‌دهد. دو برد سهم ديپ بلو و يک برد سهم کاسپاروف بود و سه بازی ديگر مساوی شد. امروزه هر كسي مي تواند بهترين نرم افزار شطرنج براي تمرين، يعني فريتز (Fritz) كه توسط آلمانيها طراحي شده را تهيه كرده و در كامپيوتر خود با آن تمرين كند. سطح قدرت آن مي تواند از يك بازيكن مبتدي تا قهرمان جهان تغيير كند! تقريبا تمامي بازيهاي شطرنج بازان معروف از ناپلئون گرفته تا كاسپارف و كارلسن در آن ذخيره شده و قابل مشاهده است.

2(1)
امروزه با رشد نرم افزارها و سرعت محاسبات، مي توان ماشين را قهرمان شطرنج جهان دانست. يك كامپيوتر مي تواند در هر ثانيه ميليونها پوزيشن را ارزيابي كند. البته تجربه آدمي براي دوري از سنجش پوزيشنهاي بيهوده باعث مي شود كه هنوز بتواند رقيبي براي ماشين محسوب شود و به نظرم به همين خاطر است كه آدمي فقط در اواسط بازي احتمال بردن از كامپيوتر را دارد. در اواخر بازي كه تعداد مهره ها كم مي شود، تعداد پوزيشنهاي ممكن كاهش يافته و قدرت كامپيوتر به شدت افزايش مي يابد. به تجربه تا كنون نديده ام كه آدمي در آخر بازي توانسته باشد بر ماشين غلبه كند.

شطرنج يك بازي مفيد و علمي است. حتي بازي آن در سطح مبتدي باعث انعطاف مغز شده و به نوعي نرمش فكر محسوب مي شود. تكنيك ها و بررسيهاي آن برخلاف بازيهايي همچون نرد و كارت بازي، پاياني ندارد. به جرات مي توان گفت كه تنها بازي و ورزشي است كه شانس در آن هيچگونه دخالتي ندارد. بنابراين پيروزي قطعا به معناي شايستگي است. كاش انتخاب افراد بر اساس شايستگي آنها در تمامي ابعاد يك اجتماع و حتي سياستمداران به شفافيت رشته هاي ورزشي و به ويژه شطرنج مي بود! يك استاد شطرنج براي درجه بندي افراد در اين بازي حداكثر به يك بازي متقابل نياز دارد. حتي با چند حركت مي توان حريف را تا حدود زيادي ارزيابي نمود. گاهي يك مصاحبه كوتاه نيز كفايت مي كند!

جدا از تمام نكات جالبي كه در مورد شطرنج گفته مي شود، اعم از برنامه ريزي، مديريت استراتژيك، تحليل ، پيش بيني ، تفكر، تمركز و … به نظرم پيشرفت در اين بازي تمام مراحل حرفه اي شدن را در زندگي يك شخص نمايش مي دهد. اشتباهات ابتدايي ، قضاوت عجولانه، سطحي نگري و … پارامترهايي هستند كه بسياري از ما حتي در زندگي حرفه اي خود با آنها روبرو مي شويم و شطرنج اين درس بزرگ را مي دهد كه همه اينها به شكست مي انجامد. قضاوت عجولانه و بدون اطلاع در مورد نظرات و باورهاي دانشمندان بزرگ كه خوراك ما ايرانيهاست، در شطرنج يعني شكست مفتضحانه! حركتي كه از ديد بنده به يك موقعيت فوقالعاده در شطرنج مي رسد، از ديد كاسپارف يك اشتباه محض است. اينها تفاوت افراد حرفه اي و اساتيد با ديگران است كه در تمام زمينه ها وجود دارد و براي رشد و پيشرفت بايد به خوبي مد نظر قرار گيرد. و سخن پايان اينكه : از اين بازي مفيد غافل نشويد.

پایان

نویسنده: احمد مصدر/ بیگ بنگ

منابع بیشتر: ratings , Volleyball , World Chess Championship , wiki

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

4 دیدگاه

  1. شطرنج نمونه زندگی نیست، چون شطرنج سراسر منطقیه و بازی از شرایط برابر شروع میشه اما زندگی اینطور نیست.
    زندگی زمانی شبیه بازی شطرنج می شود که بودن افراد جدید خواه یا نا خواه بتواند بر بودن افراد قدیمی تاثیر بگذارد یا بلعکس.
    تقابل و مصاف هم همیشه به شکلی هست که گویی در ادامه بازی یی قرار داری ، که قبلا اونو بازی نکردی!

  2. اخیرا من خیلی شطرنج بازی می کنم و این قضیه واقعا حقیقت داره که شطرنج نمونه بارز زندگیه.خیلی بازی شو دوست دارم.

  3. من هم همیشه شطرنج بازی می کنم،و خوشحالم که باهاش آشنایی دارم،واقعن بهترین بازی دنیاست،فقط گاهی میشه همه زندگی آدم رو میگیره،باید مراقب بود،و این من تو یک مقاله خوندم،تعداد حالات بازی شطرنج ده به توان هشتاد تا بیشتر بود.