بیگ بنگ: تلسکوپ فضایی اسپيتزر ناسا در تلاش برای شکار نخستین کهکشان های جهان، مشاهداتش را در قالب پروژه میدان های مرزی عرضه کرده است. این پروژه جاه طلبانه از قدرت هر سه ابزار کمکی ناسا( تلسکوپ فضایی هابل، اسپيتزر و رصدخانه اشعه ایکس چاندرا) بهره می برد تا آنجا که امکان دارد در فضا و زمان به عقب برگشته و به کاوش بپردازد.

این تصویر از خوشه کهکشانی ' آبل 2744 ' که بنام خوشه پاندورا نیز شناخته می شود توسط تلسکوپ فضایی اسپيتزر گرفته شده است. خوشه پاندورا به کمک تلسکوپ فضایی هابل ناسا و رصدخانه اشعه ایکس چندرا در طی پروژه ای به نام میدان های مرزی مورد مطالعه قرار می گیرد.
این تصویر از خوشه کهکشانی ‘ آبل 2744 ‘ که بنام خوشه پاندورا نیز شناخته می شود توسط تلسکوپ فضایی اسپيتزر گرفته شده است. خوشه پاندورا به کمک تلسکوپ فضایی هابل ناسا و رصدخانه اشعه ایکس چندرا در طی پروژه ای به نام میدان های مرزی مورد مطالعه قرار می گیرد.

به گزارش بیگ بنگ، حتی با بهترین تلسکوپ های امروزی هم گردآوری اطلاعات از نخستین کهکشان کار بسیار دشواری است، کهکشان هایی که بیش از سیزده میلیارد سال نوری با ما فاصله دارند. اما دانشمندان از ابزار نسبت های کیهانی در مطالعات شان استفاده می کنند. گرانش ناشی از خوشه های عظیم کهکشان ها منجر به خم شدن نور و اجرام زمینه ای شده و عدسی های زوم کیهانی پدید می آورند، این پدیده همگرایی گرانشی نام دارد.

مشاهدات میدان های مرزی به کمک قوی ترین عدسی های موجود و با هدف قرار دادن ِ 6 خوشه ی عظیم کهکشانی حاصل آمده اند. این عدسی ها می توانند کهکشان های زمینه ای کوچک را تا ضریب یک صد بزرگنمایی کنند. اخترشناسان با بهره‌گیری از داده های جدید میدان های مرزی و داده‌ های بدست آمده از تلسکوپ چاندرا و هابل به جزئیات بی سابقه ای در خصوص نخستین کهکشان ها دست خواهند یافت.

پیتر کاپک، دانشمند پژوهشگر در مرکز علوم اسپيتزر ناسا/ جی پی ال کالیفرنیا و محقق ارشد پروژه میدان های مرزی، گفت: تلسکوپ اسپيتزر مشاهداتش را پیرامون میدان های مرزی به اتمام رسانده است و ما بسیار هیجان زده ایم تا داده های بدست آمده را به زودی در اختیار جامعه ی اخترشناسی قرار دهیم. در مقاله ی اخیر داده های جامعی را در خصوص شش خوشه کهکشانی ارائه می کند: آبل 2744 که لقب خوشه پاندورا را دریافت کرده و MACS J0416 که هر دو با فاصله ای معادل چهار میلیارد سال نوری از ما واقع شده اند. سایر خوشه های کهکشانی انتخاب شده برای میدان های مرزی RXC J2248, MACS J1149, MACS J0717, Abell 370 نام دارند.

تصویری از خوشه ی کهکشانی آبل 2744
تصویری از خوشه ی کهکشانی آبل 2744

اخترشناسان مشتاق عميقاً به بررسی فهرست میدان های مرزی و حتی کوچکترین اجرام خواهند پرداخت، چرا که شواهد حاکی از آن است که با دورترین کهکشان ها سر و کار داریم. کهکشان GN-z11 در فاصله ی حیرت انگیز 13.4 میلیارد سال نوری از زمین واقع است، یعنی فقط چند صد میلیون سال بعد از رویداد بیگ بنگ. کشف این کهکشان به همگرایی گرانشی نیاز نداشت زیرا جرم بسیار درخشانی میباشد. پروژه میدان های مرزی به کمک بزرگنمایی همگرایی گرانشی این امکان را به محققان خواهد داد تا اجرام موجود در فواصل باورنکردنی را مورد مطالعه قرار دهند و تصویری دقیق و کامل از نخستین کهکشان های جهان عرضه نمایند.

اخترشناسان در صدد فهمیدن نحوه پدیدار شدن این کهکشان های ابتدایی، نحوه تکامل آنها به ستارگان و نحوه غنی سازی کهکشان ها از عناصر شیمیایی توسط ستارگان بر آمده اند. دانشمندان برای گردآوری اطلاعات درباره منشأ و فرگشت نخستین کهکشان ها نياز به بررسی نور در دامنه های نوسان دارند. آنان می توانند در صورت بررسی نور کافی ناشی از این کهکشان ها فرآیند طیف سنجی را به مرحله اجرا در آورده و اطلاعات ارزشمندی را در خصوص ترکیب ستارگان، دما و محیط آنها بدست آورند. تمامی اینها با بررسی آثار عناصر شیمیایی برگرفته از نور میسر می گردد. کاپک اظهار کرد: با بهره‌گیری از روش میدان های مرزی، دورترین و کم نورترین کهکشان ها به اجرامی نسبتا درخشان تبدیل شده و این امکان را به ما میدهند تا یک سری برهان های قطعی در مورد آنها داشته باشیم، مثل تاریخچه شکل گیری ستاره ها در کهکشان ها.

از آنجا که جهان در طول 13.8 میلیارد سال به انبساط (گسترش) خود ادامه داده است، نور ناشی از دورترین اجرام نیز بسط یافته و انتقال به سرخ را در پی داشته است. نور ساطع شده از ستارگان در کهکشان ها که در میدان های مرزی دیده شده، به مادون قرمز تغییر یافته است. تلسکوپ اسپيتزر از این نور مادون قرمز برای اندازه‌ گیری جمعیت ستارگان موجود در یک کهکشان استفاده می کند. بدین ترتیب، سرنخ هایی هم پیرامون جرم کهکشان ها بدست می آید. اطلاعات تلسکوپ هابل و اسپيتزر به محققان در شناسایی کهکشان های موجود در لبه جهان قابل مشاهده کمک شایانی می کند.

تصویری از خوشه ی کهکشانی MACS J0416
تصویری از خوشه ی کهکشانی MACS J0416

تلسکوپ فضایی هابل، خوشه های کهکشانی میدان های مرزی را در قالب نور مادون قرمز اسکن می کند. این نور در اثر سفر طولانی اش به زمین از نور فرابنفش به نور مادون قرمز تبدیل گشته است. تلسکوپ چاندرا به مشاهده خوشه های کهکشان پیش زمینه در اشعه ایکس پر انرژی ساطع شده از سیاهچاله ها و گازهای داغ می پردازد. تلسکوپ های فضایی در صدد اندازه گیری جرم خوشه های کهکشانی و محتوای ماده تاریک آنها هستند. این کار گام بسیار بزرگی در کمیت شناسی میزان انحرافی که در کهکشان های زمینه ای به وجود می آید، تلقی می شود. نتایج بررسی طول موج ها در رابطه با خوشه های MACS J0416 و MACS J0717 طی پروژه ی میدان های مرزی به تاریخ اکتبر 2015 و فوریه 2016 منتشر شدند. در این نتایج، مشاهدات موج رادیویی نیز درج شده است.

پروژه بزرگ میدان های مرزی باعث ترغیب دانشمندان جهت انجام تحقیقات عمیق درباره جهان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب شده است که این تلسکوپ در سال 2018 کارش را آغاز خواهد کرد. پروژه میدان های مرزی فرقی اساسی با سایر پروژه ها دارد. افراد علاقمند زیادی گردهم آمده اند تا این پروژه را به نتیجه برسانند. علاوه بر 6 خوشه کهکشانی میدان های مرزی، تلسکوپ اسپيتزر مشاهدات دیگری در خصوص میدان های نسبتا عمیق انجام داده است. این ميادين در آینده به مکان های خوبی برای انجام تحقیق با تلسکوپ جیمز وب و سایر ابزارها تبدیل خواهد شد. جزئیات بیشتر این پژوهش در مجله Astronomy & Astrophysics منتشر شده است.

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: NASA

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.