بیگ بنگ: با دقت بیشتری به لکه سرخ بزرگ مشتری نگاه کنید. طوفان عظیمی که قبلا رصد کرده‌ایم، در حال تضعیف شدن است و شاید تا چند سال آینده تنها خاطره‌ای از آن باقی بماند. کاوشگر 1 میلیارد دلاری ناسا موسوم به جونو توانست عکس‌های فوق‌العاده‌ای را در ماه جولای 2017 از لکه سرخ بزرگ بگیرد. این عکس‌ها نزدیک‌ترین‌نما از طوفان بزرگ را نشان می دهند. سطح جزئیات ارسال شده توسط کاوشگر جونو دانشمندان را متعجب کرده بود.

به گزارش بیگ بنگ، طوفان عظیم مشتری پهناورتر از زمین بوده و احتمالا از دهه 1600 میلادی فعال بوده است. طولانی ترین طوفان ثبت شده در زمین موسوم به طوفان «جان» در سال 1994 فقط 31 روز ماندگار بود. «گلن اورتون» یکی از اعضای اصلی تیم جونو و یک سیاره‌شناس در سازمان ناسا در مورد دلیل وزش طولانی مدت این طوفان توضیح داد: «همه طوفان‌های مشتری مدت زمان زیادی دوام نمی آورند. لکه سرخ بزرگ را به عنوان چرخی در نظر بگیرید که به چرخش خود ادامه می دهد زیرا میان دو کمربند یا تسمه رسانگر گیر افتاده است که در جهات مختلف به حرکت می پردازند. لکه سرخ بزرگ پایدار بوده و از عمری طولانی بهره می برد زیرا میان دو جت استریم(Jet stream) که در جهات مختلف حرکت می کنند، به دام افتاده است.»

جت استریم‌های مشتری می توانند با سرعتی بیش از 500 کیلومتر بر ساعت حرکت کنند. از این رو، آنها نیروی زیادی را در اختیار طوفان‌هایی قرار می دهند که به سمت عقب چرخش می کنند. این عامل نیروی گشتاور لازم را در اختیار طوفان می گذارد. جونو در آوریل 2018 و جولای و سپتامبر 2019 بار دیگر از لکه سرخ بزرگ عکس خواهد گرفت. اما انتظار نمی رود نمایی به نزدیکی آنچه در جولای 2017 تهیه شد، حاصل آید. اورتون افزود: «ما در حال حاضر برنامه‌ای نداریم تا به نمای نزدیکی برسیم؛ زیرا لکه سرخ بزرگ هم سرعت چرخش فعلی‌اش را در اتمسفر مشتری حفظ کرده است.»

لکه سرخ بزرگ چه زمانی ناپدید خواهد شد؟

زمین این اجازه را به یک طوفان نمی دهد تا صدها سال به جولان خود ادامه دهد، زیرا (بر خلاف مشتری) سطح آن با ده‌ها هزار مایل اتمسفر تحت محافظت قرار نگرفته است. در عوض، اتمسفر پویای زمین با خشکی و اقیانوس تماس نزدیکی دارد. همچنین، زمین قدری کوچک است و آهسته‌تر از مشتری گردش می کند.

این عوامل به گونه‌ای بر جت استریم‌های دنیای ما تاثیر می گذارند که می توانند قبل از خارج شدن شرایط از کنترل باعث بروز اختلالاتی در سیستم‌های هوایی و گردبادها شوند. اما اورتون گفت که لکه سرخ بزرگ و سایر طوفان‌های قدیمی در مشتری تا ابد به وزش ادامه نخواهند داد. واقعیت این است که لکه سرخ بزرگ از مدت‌ها پیش روند تضعیفی‌ خود را آغاز کرده است. در اواخر دهه 1800، طوفان به 56000 کیلومتر می رسید که چهار برابر قطر زمین است.

زمانی که فضاپیمای ویجر 2 در سال 1979 بر فراز مشتری به پرواز در آمد، طوفان به قدری بیشتر از دو برابر عرض سیاره ما کاهش پیدا کرده بود. اما حالا تنها 1.3 برابر اندازه زمین شده است. هیچ چیز همیشگی نیست. در دهه‌های آتی دیگر اثری از لکه سرخ بزرگ بر جای نخواهد ماند.

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sciencealert.com