شكل گيري زمين (آتشفشانها)

آتشفشانها به داد زندگي رسيدند! حدود 630 ميليون سال قبل، آنها ابر قاره ها(رودينيا) را تكه پاره كردند و با ارسال مقدار زيادي دي اكسيد كربن، همچون گلخانه اي زمين را دوباره گرم كردند. صفحات يخي عقب نشيني كردند و حيات از يك انقراض كامل نجات يافت. پس از اين دوره و حدود 500 ميليون سال قبل، همراه با افزايش غلظت اكسيژن، ارگانيسمهاي زنده دريايي نيز پيچيده تر شدند. عصر كامبرين آغاز شده بود و جانوران شكارچي نيز پا به عرصه حيات گذاشته بودند. در همين زمان جانوران به شكلي تقريبا ناگهاني مجهز به پوسته هاي سخت، اسكلت، دندان و چشم مي شوند. همين روند سريع پيچيده شدن جانوران باعث شده كه اين دوره، انفجار كامبرين نام بگيرد! افزايش اكسيژن با ساخت لايه ازن به يك نقطه عطف ديگر در تاريخ زمين تبديل شد تا جانوران از دريا به خشكي پا بگذارند. لايه ازن با جذب نور خطرناك ماوراي بنفش خورشيد، سپر محافظتي جاندران براي مهاجرت به خشكي را كامل كرد. بدين ترتيب ابتدا حشرات بزرگ، دوزيستان و سرانجام خزندگان ابتدايي پا به عرصه خشكي گذاشتند.

article-2579333-1C3B4FFحدود 400 ميليون سال پيش قاره ها دوباره به سمت يكديگر حركت كرده و پس از 100 ميليون سال به يكديگر مي پيوندند. اكنون سطح زمين مملو از مردابهاي گرم بود. در اين زمان سطح خشكي را انبوهي از درختان و گياهان بزرگ پوشانده بود. اين دوره به كاربونيفرس معروف است كه حدود 60 ميليون سال به درازا كشيده است. حافظه اين دوره چيست؟ زغال سنگ! چرا زغال سنگ تشكيل مي شود؟ چون آب شيرين مردابها از تخمير و فساد شاخ و برگ و ريشه هاي انباشته شده روي هم جلوگيري مي كند. گرما، فشار و تراكم اين مواد گياهي زير لايه هاي سنگي، طي ميليونها سال، زغال سنگ توليد مي كند. از طرفي آبهاي كم عمق كنار قاره ها، ميليونها نسل از ارگانيسمهاي دريايي مرده را درون خود حفظ مي كردند كه اينها نيز به نفت و گاز تبديل شدند.

250 ميليون سال پيش يك بار ديگر، زندگي بر روي زمين با تهديد بزرگي روبرو شد. منطقه اي كه امروزه سيبري نام دارد، آتشفشاني مهيب رخ داد و حدود يك ميليون سال ادامه يافت. به دليل ناشناخته اي توده اي بزرگ از جبه داغ زمين به سمت بالا حركت كرده، پوسته زمين را شكافته و به دنبال آن مقادير بسيار زيادي سنگ مذاب و گازهاي سمي فوران مي كند. اين گازها در تمام جو زمين پخش شده و در نهايت بيش از 95% گونه هاي زنده نابود شدند! در اين دوره، يعني حدود 240 ميليون سال پيش، ابر قاره پانجيا بر زمين حكمفرما شده بود. از ميان گونه هايي كه شانس بقا يافتند، جانوراني سر برآوردند كه خطرناكترين و غول پيكرترين شكارچيان تاريخ لقب گرفتند : دايناسورها!

16خون نيمه گرم اين جانوران، جو سرشار از اكسيژن و محيط گرم ناشي از آتشفشانهاي آن دوره سبب رشد بيش از اندازه آنها شده بود. حدود 180 ميليون سال قبل يك خيزش جديد آتشفشاني، ابر قاره را از هم گسيخت و تكه هاي حاصله، حركت خود را براي رسيدن به جايگاه قاره هاي امروزين آغاز كردند. اكنون دايناسورها در تمام قاره ها پخش شدند. غلظت بالاي دي اكسيد كربن ، سبب گرمي هوا شده و جنگلهاي گرمسيري زمين را فرش كرده بودند. اين بهترين شرايط براي حكمفرمايي دايناسورها بر روي ، خشكي، دريا و هوا بود. با اين حال شرايط زمين براي هميشه يكسان نمي ماند.

شكل گيري زمين (بستر تمدن)

حدود 65 ميليون سال پيش، دايناسورها به همراه بيش از 70 % گونه هاي زنده روي زمين به طور ناگهاني منقرض شدند. مدتها اين اتفاق يك معماي بزرگ براي دانشمندان بود. اكنون بيشتر آنها باور دارند كه اين بار حمله از فضا صورت گرفته است: برخورد يك سيارك به زمين! شواهد كدامند؟ لايه اي از سنگ با قدمت 65 ميليون سال و غلظت بالايي از عنصر ايريديم! اين عنصر بر روي زمين كمياب است و منبع آن سياركها مي باشند. چنين لايه اي كه به لايه سنگ قبري مشهور است، نشانگر حمله يك شهاب سنگ مي باشد! سند بعدي كشف دهانه انفجاري چیکسالوب (Chicxulub) در مكزيك است كه حدود 180 كيلومتر قطر دارد. عمر اين قيف چقدر است؟ 65 ميليون سال! ميزان ايريديم در لايه سنگ قبري نشان مي دهد كه قطر شهاب سنگ مرگ حدود 10 كيلومتر يعني چيزي شبيه كوه اورست بوده كه با سرعت 200 كيلومتر در ثانيه به زمين برخورد و قيف چيكسلوب را به وجود آورده است!

نكته عجيب اين است كه در همان زمان، آتشفشانهاي بزرگي در هند نيز رخداده است و گازهاي سمي آن به اندازه برخورد سيارك به زمين براي موجودات زنده مرگ آور بوده است. دو رويداد فاجعه آفرين در يك زمان! كداميك تاثير بيشتري داشته است؟ معلوم نيست! آنچه واضح است ، ابر غباري كه از اين دو فاجعه در آسمان پخش شد، مدتها جلوي نور خورشيد را گرفت و در نهايت بيساري از موجودات زنده همراه با دايناسورها از ميان رفتند. انقراض دايناسورها، محيط زمين را براي رشد پستانداران و از جمله انسان آماده ساخت.

15زمين طي 100 ميليون سال اخير به سمت اشكال امروزين خود حركت كرد. رشته كوههاي زمين در اثر تكتونيك هاي صفحه اي به وجود آمده و رشد كرده اند. برخي از آنها همچون رشته كوههاي آلپ در اثر برخورد صفحات دو قاره اروپا و آفريقا به وجود آمده اند. فرسايش كوهها نيز توسط يخچالها، باد و باران صورت مي گيرد. رودخانه ها دره ها را شكل مي دهند. حدود دو ميليون سال پيش فوران آتشفشانهاي پاناما، آمريكاي شمالي و جنوبي را به هم متصل كرد. نتيجه آن دگرگوني در جريانهاي اقيانوسي و به دنبال آن عصر يخبندان جديدي در زمين بود كه دهها هزار سال به طول انجاميد. همراه با نوسانات دماي زمين در دو ميليون سال اخير، عقب گرد يا پيشروي صفحات يخي نيز تاثير به سزايي در كندن، خرد كردن و شكل دادن سطح زمين داشته اند. آخرين عقب گرد يخچالها در 10 هزار سال پيش اتفاق افتاده است. در همين دوره، انسان به عصر كشاورزي پا گذاشت و متمدن شد. تمدني كه چهره اي جديد به زمين بخشيد!

به نظر مي رسد حدود 15000 سال بعد، عصر يخبندان جديدي پديد مي آيد كه حتي نيويورك را در بر مي گيرد. 200 ميليون سال ديگر ابر قاره جديدي حاصل خواهد شد كه دوره جديدي از انقراض موجودات زنده را در پي خواهد داشت. همزمان با سرد شدن اعماق زمين در حدود دو ميليارد سال آينده، چرخه تكتونيك صفحه اي نيز متوقف شده و زمين ، اتمسفر و اقيانوسهايش را از دست داده و همچون مريخ ديگر مكاني مناسب براي رشد موجودات زنده نخواهد بود!

ادامه دارد »»»

نویسنده : احمد مصدر / سایت علمی بیگ بنگ

منابع بیشتر: Origin of water on Earth , Earth , History of the Earth
فرگشت و ژنتيك، بهنام محمد پناه
تكامل چيست؟ ، ارنست ماير، ترجمه سلامت رنجبر

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

1 دیدگاه