آیا دانشمندان به صرف استعداد و نبوغ ذاتی و بدون زحمت به جایگاه کنونیشان رسیدهاند یا آن که به نوبه خود دست روی دست نگذاشتهاند تا چیزی به آنها الهام شود و برای هر چه بدست آوردهاند، با کنجکاوی و زحمت و سعی و تلاش فراوان جنگیدهاند؟
در کتاب «پیگیری دیوانهوار» فرانسیس کریک- که با همکاری جیمز واتسون در ۱۹۵۳، مارپیچ مضائف DNA را کشف کرد و در ۱۹۶۳ جایزه نوبل پزشکی را به همان خاطر، دریافت کرد- به شرح زندگی خویش در علم و پیگیری دیوانهوارش در آن، تا آخرین لحظۀ عمر، میپردازد و نشان میدهد که کنجکاوی و عشق به حل یک مسئلۀ ناشناخته، باید مهمترین خصلت کاشفان و مخترعان باشد و در واقع این خصلتها است که او را از مردم عادی ممتاز میکند.
پیگیری دیوانهوار
(دیدگاهی شخصی از نویسندگی علمی)
————————————–
What Mad Pursuit: a Personal View Of Scientific Discovery
نویسنده: فرانسیس کریک
Francis Crick
ترجمه: دکتر محمدرضا توکلی صابری
انتشارات: مازیار
موضوع: مولکولها، زیستشناسی، تاریخ علم
موضوع: زیستشناسان، انگلستان، سرگذشتنامه
موضوع: فیزیکدانان، انگلستان، سرگذشتنامه
چاپ اول، ۱۳۹۰
تعداد صفحه: ۲۳۷
قیمت: ۶۵۰۰۰ ریال
کشف DNA، زیستشناسی، و در پی آن پزشکی و داروسازی را زیر و رو کرد و تازه دامنۀ اثرش به این علوم نیز منحصر نماند بلکه به رشتههایی که به ظاهر هیچ ربطی با زیستشناسی ندارند نیز نفود کرد و در باستانشناسی، مردمشناسی و جرمشناسی نیز تحولهای بزرگی پدیدی آورد.
هر کس که کتاب مارپیچ مضائف جیمز واتسون را خوانده باشد، ممکن است از خود بپرسد که دیگر مگر چه مطلب ناگفتهای در مورد DNA وجود دارد که دیگری میخواهد آن را بگوید؟ اما کتاب کریک نه تنها به شرح نحوۀ این کشف میپردازد، بلکه شرح و تفسیر خود از آن را نیز ارائه میکند، که این بر ارزش کار میافزاید. واتسون کتاب خود را با کشف DNA تمام میکند، اما کریک فراتر از این رفته و به شرح کشف رمز ژنتیک نیز میپردازد. کتاب واتسون کمی پس از این کشف بزرگ نوشته شده اما کتاب کریک سالها پس از آن و بعد فرونشستن هیجانها و التهابهای مرتبط با آن نوشته شده است و بنابراین حالت پختهتر ناشی از جذب و هضم این واقعه و دستاوردهایش در آن بیشتر دیده میشود.
همچنین در این کتاب، کریک خاطرات خود را در مورد بزرگترین دانشمندان قرن بیستم مانند سرلارنس براگ، ماکس پروتز، سیدنی برمر و دیگران- که آنها نیز بعدها جایزه نوبل را دریافت کردند- شرح میدهد. توصیف رقابت با شیمیدانان برجستۀ آمریکایی لاینوس پاولینگ و موریس ویلکینز نیز از نکات خواندنی این کتاب است.
خواننده رویهم رفته در سراسر این کتاب، داستانی از یک کشف علمی به همراه اشتباهها، رقابتها، نومیدیها، سرخوردگیها و سرانجام و دست آخر انفجار موفقیت و شهرت برای دستاندرکاران آن را خواهد دید و با بسیاری از کسانی که در این پیگیری شیرین دیوانهوار نقش داشتهاند آشنا خواهد شد. شخصیتهایی که بعدها هر یک به نوبه خود اکتشافهای بزرگی میکنند و در رشته کار خود، جایزه نوبل نیز دریافت میکنند. خود کریک فصلی را به منابعی، اعم از فیلم و کتاب و غیره- که تا زمان نوشته شدن این کتاب در این مورد موجود بوده است- اختصاص داده که برای علاقمندان پیگیری تاریخچۀ این کشف کمک بسیار بزرگی است.
کتاب به زبانی ساده و شیرین نوشته شده است و مترجم کوشش فراوان و مثمری کرده تا همین سادگی و شیرینی را با دقت و روانی به جامۀ زبان پارسی درآورد و خواننده پارسی زبان را با نویسندۀ دانشمندی مواجه کند که از آغاز زندگانی خود و دوران کودکی و جوانی و تحصیل و کار در ارتش به عنوان پژوهشگر نظامی میگوید و تلاشش برای تولید مینهای مغناطیسی را شرح می دهد و این که سرخوردگیاش از این سوءاستفاده نظامیان از علم فیزیک باعث گرایش او به رشتۀ زیستشناسی میشود. او سپس پژوهشش بر روی فاژها و کشف ساختار DNA را گام به گام شرح میدهد.
کتاب هم زندگینامه و هم شرح پژوهشهای علمی اوست اما برای مردم عادی نوشته شده است و درک آن نیاز به تخصص خاصی ندارد. به نوشتۀ نیویورک تایمز «این کتاب پر از قضایای سرگرمکنند و مدلی است برای نویسندگی علمی» بنابراین شاید بتوان خواندن آن را برای دانشجویان علوم زیستشناسی و پزشکی و پژوهشگران این رشتهها لازم و حتی واجب شمرد. زیرا که نشان میدهد که شیوۀ پژوهش در علوم زیستشناسی و پزشکی چگونه باید باشد. در پیوستهای این کتاب، جنبۀ بیوشیمی آن برای کسانی که با این مبادی آشنا نیستند توضیح داده شده است. کتاب ۲۲ تصویر هم از شخصیتهایی که در این کشف علمی نقش داشتهاند، را نیز در برگرفته است.
نویسنده در درآمد این کتاب مینویسند:
مقصود عمدهی از این کتاب، شرح بعضی از تجربههای من پیش از و در دوران کلاسیک زیستشناسی مولکولی است که از کشف مارپیچ دوتایی DNA در ۱۹۵۳ تا حدود ۱۹۶۶ میرسد که رمز ژنتیک (واژهنامهای که زبان اسیدهای نوکلئیک را به زبان پروتئینها مربوط میکند) سرانجام بازگشایی شد.
در متن اصلی کتاب با اطمینان معقولانهای، میدانیم که پاسخهای صحیح چیست. اما در پسگفتار مطالبی وجود دارد که هنوز نمیدانیم که چیزها چگونه درخواهند آمد. به همین دلیل بسیاری از حرفهای من در پسگفتار عقیدهی شخصی من است. گفتههای من در متن کتاب تا حدودی مستندتر است.
در متن کتاب در مورد نظریههایی که جیمز واتسون و من در مورد ساختمان ویروسها داشتیم، یا دربارهی همکاریام با آلکس ریچ در مورد چندین ساختمان مولکولی، چیزی نگفتهام. در عوض آن قضایایی را که به نظرم تا حدی جالب است یا درسهایی کلی را در مورد چگونگی انجام تحقیقات و اشتباههایی را که باید اجتناب کرد، به ویژه آنهایی که بیشتر از همه به زیستشناسی مربوط است، گنجاندهام. برای این کار میبایست تا حدودی روی خطاها تأمل کنم تا موفقیتها.
مهمترین موضوع کتاب، انتخاب طبیعی است. این مکانیسم اصلی است که زیستشناسی را از همهی علوم دیگر متمایز میکند. البته هر کسی میتواند این مکانیسم را بفهمد، اگرچه قابل توجه است که تعداد کمی واقعاً آن را میفهمند. با این حال، شگفتتر از همه نتایج چنین فرآیندی است که طی میلیاردها نسل عمل میکند. این خصوصیات عمومی ارگانیسمهای حاصل است که غیر منتظره میباشد. انتخاب طبیعی تقریباً همیشه برآنچه که از پیش بوده است، بنا میشود. زیست شناسی با فیزیک بسیار تفاوت دارد:
قوانین اساسی فیزیک را میتوان به شکل ریاضی دقیق بیان کرد و احتمالاً در سرتاسر عالم یکسان هستند. بر عکس آن، قوانین زیستشناسی، اغلب فقط تعمیمهای کلی هستند. زیرا مکانیسمهای شیمیایی دقیقی را توصیف میکنند که انتخاب طبیعی طی میلیاردها سال آنها را تکامل بخشیده است.
فهرست مطالب
دیباچه
سپاسگذاری
درآمد
فصل ۱ – پیشگفتار: سالهای اولیه زندگی من
فصل ۲ – آزمون شایعه
فصل ۳ – مسئلهی مشکل
فصل ۴ – دردسر
فصل ۵ – مارپیچ آلفا
فصل ۶ – چگونه با مارپیچ طلایی زندگی کنیم
فصل ۷ – کتاب و فیلم دربارهی DNA
فصل ۸ – رمز ژنتیک
فصل ۹ – انگشتنگاری از پروتئینها
فصل ۱۰ – نظریه در زیستشناسی مولکولی
فصل ۱۱ – پیک گمشده
فصل ۱۲ – سهتاییها
فصل ۱۳ – نتایج
فصل ۱۴ – پسگفتار: سالهای بعدی من
پیوست یک – شرحی کوتاه از زیستشناسی مولکولی کلاسیک
پیوست دو – رمز ژنتیک
نمایه