بیگ بنگ: زلزله 7.3 ریشتری دوازدهم نوامبر 2017 که منطقه مرزی بین ایران و عراق را به لرزه در آورد، در زمره برزگترین زلزله های ثبت شده در منطقه می باشد. زلزله شناسان می دانستند که این زلزله از فشار ایجاد شده میان برخورد صفحات عربی و اوراسیایی پوسته زمین نشات گرفته است. اما دانشمندان همچنان به دنبال برملا کردن حقایق بیشتری درباره فعالیت لرزه ای این منطقه هستند.

زلزله های ثبت شده در منطقه با دایره های خاکستری نشان داده می شوند. خطوط گسل اصلی به رنگ آبی دیده می شوند. کانون زمین لرزه دوازدهم نوامبر نیز با یک ستاره نشان داده شده است. / اعتبار عکس: امیر سالاری

به گزارش بیگ بنگ، امیر سالاری دکتری علوم سیاره ای از دانشگاه نورت وسترن این طور نوشته است: من که اصلیتی ایرانی دارم، در حوزه زلزله شناسی تخصص دارم و زلزله ها، سونامی ها و رانش زمین را مورد مطالعه قرار می دهم. من درباره فعالیت لرزه ای بالقوه و خطرات بعدی در این منطقه خیلی اندیشیده ام. همکاران متخصص علوم زمین شناسی من برای درک بهتر سامانه های گسل این منطقه، آنها را برای سالها مطالعه کرده اند. با این حال، زمین گاهی اوقات ما را غافلگیر می کند. این بار نیز، شکستگی در گسل اصلی به وقوع نپیوست. دانش کم ما درباره گسل خاصی که باعث وقوع این زلزله شد عمدتا به این دلیل است که زلزله شناسان فقط در خصوص گسل هایی اطلاع دارند قبلا منجر به وقوع زلزله شده اند. تنها پس از وقوع زلزله های جدید است که ما می توانیم نقشه های گسل مان را تکمیل کنیم. تجارب و اطلاعات حاصل از زلزله های گذشته به ما اجازه می دهند تا خطرات زلزله آتی را بهتر درک کرده و خود را برایشان آماده کنیم.

صفحات تکتونیکی در حال حرکت

سطح سخت بیرونی زمین به قسمت موسوم به صفحات تکتونیکی تقسیم شده است. این صفحات سالانه به میزان چند سانتی متر حرکت می کنند؛ یعنی با همان سرعتی که ناخن هایتان رشد می کنند. شبیه جزیره عربستان و ایران در صفحات مجاور مجزایی در این منطقه قرار دارند. برخورد قاره ای شمالی میان صفحه عربی و اوراسیا که ایران را دربر می گیرد، کوه های زاگرس را به وجود آورده است چرا که صفحات با حرکتی آهسته به یکدیگر برخورد می کنند. انرژی برخورد به شکل زلزله نیز در خطوط گسل در امتداد یا نزدیکی این مرزها آزاد می شود. محققان بسیاری بررسی می کنند که چه مقدار انرژی برخورد این منطقه برای کوه زایی و چه مقدار برای وقوع زلزله صرف می شود.

زلزله شناسان می دانند که کوه های زاگرس محل بسیاری از خطوط گسل فعال هستند و حرکات تکتونیکی در این گسل ها باعث وقوع زلزله های متعددی در ایران و عراق می شوند. در واقع، تقریبا 25000 زلزله فقط در 11 سال گذشته در کوه های زاگرس ثبت شده است. اگرچه این زلزله ها معمولا در مقیاس کوچکی روی می دهند، اما داده ها نشان می دهند که هر از گاهی زلزله های متوسط و بزرگی نیز به وقوع می پیوندند. اینها می توانند خرابی های بزرگی را بر جای بگذارند. گسل اصلی که منجر به وقوع زلزله دوازدهم نوامبر در کرمانشاه شد، هنوز شناسایی نشده است. آنطور که مرکز زلزله نگاری ایران می گوید، زلزله در ناحیه ای میان دو گسل شناخته شده اصلی رخ داد: گسل طولانی زاگرس و گسل جلویی زاگرس.

یکی از مزایای زلزله های بزرگ، کسب داده های بیشتر درباره ساختار صفحات تکتونیکی و پتانسیل لرزه ای در منطقه مورد نظر می باشد. محققان و برنامه ریزان از این اطلاعات برای آمادگی برابر رویدادهای آتی استفاده می کنند. ما نمی توانیم زلزله ها را پیش بینی کنیم، اما امکان پیش بینی آنها برای ما وجود دارد.

این زلزله چه فرقی با بقیه داشت؟

زلزله های بزرگ در ایران باعث کشته و مجروح شدن عده زیادی شده است. زلزله سال 1990 رودبار به بزرگی 7.4 ریشتر و زلزله 6.6 ریشتری سال 2003 در بم منجر به کشته شدن 55000 نفر و خسارت اقتصادی 9 میلیارد دلاری شدند. بر اساس آژانس های خبری ایران، زلزله دوازدهم نوامبر جان بیش از 500 نفر را گرفت و هزاران نفر مجروح شدند که بیشترشان در سمت مرزی ایران بودند. با ثبت بزرگی 7.3 ریشتری، این زلزله با زلزله های رودبار و بم قابل مقایسه بود ولی تلفات نسبتا کمی را در مقایسه با آن دو بر جای گذاشت. دلایل زیادی در این امر دخیل بوده اند. زلزله کرمانشاه با پیش لرزه کوچک 4.4 ریشتری همراه بود. پیش لرزه ها باعث شد عده زیادی خانه های خود را ترک کرده و از خرابی های بعدی بگریزند. همانطور که می توانید از یک زلزله شناس بشنوید، زلزله ها جان انسان ها را نمی گیرند؛ زلزله ها می گیرند.

در ثانی، این زلزله در پوشش زمینی بسیار سخت تری روی داد که عمدتا از سنگ ها و نَه لایه های ضخیم از خاک بود. این شرایط زمین شناسی به این معنا هستند که امواج لرزه ای حاصل از زلزله بزرگی کمتری داشتند و تکانه کمتری در قسمت سطح مشاهده شد. پس از زلزله های مخرب اخیر در ایران، دولت ایران قوانین ساخت و ساز جدیدی را برای ساختمان های مقاوم در برابر زلزله وضع کرد و تاکید زیادی برای استفاده از بتن، فریم های فولادی و مطالعه جامع خاک پی قبل از احداث ساختمان نمود.

برای کسب تصویری کامل از این زلزله، ما به داده های بیشتری نیاز داریم که باید جمع آوری شان کرد. زلزله شناسان به دنبال شواهد بیشتری درباره گسترش شکستگی زلزله هستند تا اطلاعات بیشتری درباره خصوصیات درونی گسل و ویژگی های همگرایی میان صفحات عربی و اوراسیایی کسب کنند. آنها از امواج لرزه ای حاصل از زلزله برای مشخص کردن ساختار پوسته زمین در منطقه مورد نظر استفاده می کنند.

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: theconversation.com

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

1 دیدگاه

  1. قوانین به صورت صریح وجود داره. کافیه به درصدی از مباحث نظام مهندسی ساختمان عمل بشه. اما متاسفانه تو ایران همه چیز بستگی به انصاف مجری کار داره. جالب اینکه نظام مهندسی پای هر پروژه ای رو امضا میکنه و پایان کار میگیره. در حالیکه قانون مشترکی موجود هست اما به شیوه های مختلف به اون قانون اجرا میشه. اینهم میشه نتیجش