بیگ بنگ: پیشرفت در مطالعه و پژوهش روی سیاره کوتوله سرس شواهد بیشتری از وجود یخ روی سطح این سیاره در اختیار دانشمندان قرار داده‌ است.دانشمندان ناسا براي اولين‌بار شواهدي قاطع مبني بر وجود شكلي مرموز از آتشفشاني يخي روي سطح سياره‌اي كوتوله به نام سرس واقع در كمربند سياركي به دست آورده‌اند.

به گزارش بیگ بنگ به نقل از همشهری، در دهه 1800 سرس به عنوان سياره‌اي كوچك شناخته مي‌شد،‌ اما يك قرن بعد دانشمندان به تفاوت ساختار ميان سيارك‌ها و سياره‌هاي واقعي پي بردند و پس از 5 دهه سرس از مقام سياره‌اي به سياركي تنزل رتبه يافت. اما در سال 2006 سرس باري ديگر دچار تغيير در دسته‌بندي نجومي شد و در نهايت به عنوان سياره كوتوله معرفي شد، يعني نه كاملا سياره بود و نه كاملا يك سيارك.

سرس اكنون با وسعتي حدود 964 كيلومتر يكي از كوچكترين سياره‌هاي كوتوله در سامانه خورشيدي به شمار مي‌رود. اما اين موضوع نتوانسته سرس را از خودنمايي و خبرسازي دور نگه‌دارد زيرا لكه‌هاي سفيدي كه در سطح اين سياره كوتوله مشاهده مي‌شوند،‌ همواره براي دانشمندان در حد معما باقي مانده‌ بود. دانشمندان به تازگي دريافته‌اند يكي از اين لكه‌هاي سفيد آتشفشاني يخي به نام کوه آهونا مونس(Ahuna Mons) است كه آب شور و گرم به بيرون فوران مي‌كند. دانشمندان ناسا در مقاله‌اي كه به تازگي در نشريه ساينس منتشر كرده‌اند ادعا كرده‌اند كه اين كوه يخي مهم‌ترين سند از وجود آتشفشان‌هاي يخي روي سرس است. دانشمندان اين اطلاعات را از كاوشگر داون به دست آورده‌اند كه براي تحقيق به كمربند سياركي فرستاده‌‌اند.

آتشفشان آهونا مونز كوهي هرمي و غول‌آسا است كه ارتفاعي برابر 3962 متر دارد و وسعت دامنه آن 17.7 كيلومتر محاسبه شده‌ است، يعني نيمي از وسعت دامنه كوه اورست.اين درحالي است كه چنين كوهي روي سياره‌اي قرار گرفته كه وسعت آن بيشتر از ايالت تگزاس نيست و همين موضوع دانشمندان را در شگفتي فرو برده‌ است كه چگونه كوهي به اين عظمت روي سياره‌اي كوتوله ايجاد شده‌ است.

نكته جالب توجه ديگر درباره اين كوه يخي سن آن است زيرا اين كوه چند ميليون ساله نسبت به سن آتشفشان‌هاي مريخ و ماه بسيار جوان به حساب مي‌آيد. عجيب‌تر از ابعاد و سن،‌موادي است كه اين آْتشفشان از آن ساخته شده‌است، يخ. دانشمندان از گذشته نسبت به وجود آتشفشان‌هاي يخي روي پلوتو،‌ سرس و حتي قمر تيتان مشكوك بوده‌اند،‌ اما كوه آهونا اولين مدرك وجود چنين آتشفشان‌هايي در جهان به شمار مي‌رود. اين آتشفشان‌ها به جاي آتش تركيبي از آب و نمك را به بيرون فوران مي‌كنند و در سرس، پس از فوران اين مايع منجمد شده و گنبدي يخي روي كوه ايجاد كرده‌است و همين يكي از اصلي‌ترين نشانه‌هاي يخي بودن اين آتشفشان است.

به گفته دانشمندان تنها فرايندي كه ممكن است به ساخته شدن چنين كوهي منجر شود فعاليت‌هاي آتشفشاني است. محققان پس از مطالعه مدل‌هاي سه‌بعدي اين كوه ساختار آن را با ديگر آتشفشان‌ها مقايسه كردند و دريافتند ساختار آن شباهت زيادي به آتشفشان‌هاي زمين، ماه و مريخ دارد. دانشمندان اميدوارند بررسي‌هاي بيشتر كاوشگر داون از سياره كوتوله سرس بتواند اطلاعات بيشتري درباره روند تكامل اين سياره در اختيار آنها قرار دهد. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریه ی Science منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منبع: newatlas.com