کهکشانی مرده، فسیلی از جوانی کیهان!
بیگ بنگ: اکثر کهکشانها سازههای شکلدهنده ستارهای با میلیونها یا میلیاردها ستاره هستند، اما کهکشانی کوتوله بنام Segue 1 دانشمندان را به فکر وا داشته، این کهکشان که 75 هزار سال نوری از زمین فاصله دارد، حاوی چند صد ستاره است و طی 13 میلیارد سال، تاکنون ستاره جدیدی تولید نکرده است؛ بنابراین، این کهکشان میتواند فسیلی از جوانی کیهان باشد.
13 میلیارد سال قبل جهان ما تاریک بود و هیچ کهکشانی وجود نداشت و تنها هیدروژنی از بیگ بنگ ( انفجار بزرگ ) باقی مانده بود. این جهان اولیه گرم و یونیزه بود و با گذشت زمان گسترش و سرد شد. سپس 380 هزار سال بعد از بیگ بنگ پروتون ها با الکترون ها ادغام و اتم های هیدروژن را به وجود آوردند که بلوک های نور بودند. زمانی که ستاره ها و کهکشانها نورشان را در فضا منتشر کردند، این نور توانست در فضا آزادانه حرکت کند و در این زمان شگفت انگیز بود که اولین ستاره ها شعله ور شدند و اشعه آنها به درون اتم ها و یون های گازهای اطراف منتقل شد. این مرحله از تاریخ بنام عصر بازیونیدهشدن * معروف است و به بسیاری از پرسش های بنیانی پاسخ داده نشده در کیهان شناسی مرتبط است.
اما گروهی به رهبری آنا فربل از موسسه فناوری ماساچوست در کمبریج آمریکا و طبق تحلیل دادههای تلسکوپهای ماژلان رصدخانه لاس کمپاناس در شیلی و رصدخانه کک در هاوایی، نشان دادند که ستارگان موجود در کهکشان کوتوله Segue 1 در اطراف راه شیری عمدتا از هیدروژن و هلیم تشکیل شدهاند و دارای مقادیر اندک عناصر سنگینی مانند آهن هستند که نشان می دهد این کهکشان در واقع یک فسیل از کیهان اولیه می باشد. این اندازه گیری ها در مقاله ای در مجله اختر فیزیک تایید شده و نشان می دهد تکامل شیمیایی کهکشان Segue 1 از 13 میلیارد سال پیش متوقف شده است.
ستاره های این کهکشان بسیار سریع تشکیل شده است. سوال اینجاست که چرا ستاره سازی در آنها متوقف شده است؟ جمیز بوک اختر فیزیکدان می گوید یک کهکشان مانند این باید بتواند میلیون ها ستاره تولید کند، ولی چرا چنین نشده است. اکثر کهکشانها از بازههای زمانی شکلگیری ستارهای مکرر میگذرند؛ زمانی که ستارهای به شکل ابرنواختر منفجر میشود، عناصر سنگینی را آزاد میکند که منجر به شکلگیری ستارگان جوان میشود. نوع عناصر آزادشده بستگی به جرم ستاره دارد و ستارگان با جرم بالا که برای مقادیر زمانی کوتاهتری زندگی میکنند، عناصری مانند منیزیم و کلسیم آزاد میکنند. ستارگان با جرم پایین نیز مدت طولانیتری زندگی میکنند اما عمدتا آهن آزاد میکنند.
این تصویری از کهکشان کوتوله « Segue 2» میباشد که با تودهای نهچندان بزرگ از ماده تاریک ترکیب شدهاست. این کهکشان فقط ۱۰۰۰ ستاره دارد و ماده تاریک آنها را کنار هم جمع و نگه داشته است. Segue 2 کوچکترین کهکشان کائنات در لبه راه شیری یعنی در فاصله ۱۱۴ هزار سال نوری از ما قرار دارد.
ستارگان کهکشان Segue 1 فقط شامل مواد ستارگان با جرم بالا هستند و به گفته محققان، چنین موضوعی حاکی از آن است که احتمالا این نخستین کهکشان زنده، فقط یک شکلگیری ستارهای را تجربه کرده و دلیل این امر هنوز مشخص نیست. این مطالعات بسیار جالب است و ما می دانیم که کهکشانهای کوچک مانند آن وجود دارند و می توانند شکل بگیرند. این کهکشان بسیار کم نور است و از کهکشان راه شیری قابل تشخیص میباشد. این مجموعه از کهکشان ها شامل Segue 1 و Segue 2 هستند که در اطراف کهکشان راه شیری قرار دارند.
منبع : dailygalaxy
* در کیهانشناسی بیگ بنگ، بازیونیدهشدن نام فرایندی است که طی آن ماده پس از عصر تاریک مجدداً یونیزه شد و دومین گذار فاز اصلی گاز در جهان است. از آنجا که بیشتر ماده باریونی به شکل هیدروژن است، معمولاً این فرایند به بازیونیدهشدن گاز هیدروژن اشاره دارد. هلیم نخستین نیز دچار همین گذار فاز شد هر چند گذار فاز آن در نقطه دیگری از تاریخ جهان که بازیونیدهشدن هلیم نام دارد، اتفاق افتاده است.
زیبا بود خواندنی……