9 اسفند 1391 0

معرفي كتاب – پيگيري ديوانه‌وار

آیا دانشمندان به صرف استعداد و نبوغ ذاتی و بدون زحمت به جایگاه‌ کنونی‌شان رسیده‌اند یا آن که به نوبه خود دست روی دست نگذاشته‌اند تا چیزی به آن‌ها الهام شود و برای هر چه بدست آورده‌اند، با کنجکاوی و زحمت‌ و سعی و تلاش فراوان جنگید‌ه‌اند؟ در کتاب «پی‌گیری دیوانه‌وار» فرانسیس کریک- که با…

8 اسفند 1391 4

گرانش، از نيوتن تا اينشتين – قسمت اول

از مجموعه مقالات تاريخ علم نظريه‌ي نسبيت خاص، فقط براي وضعيت‌هايي خاص كاربرد دارد، يعني وضعيت‌هايي كه در آن‌ها همه‌ي اجسام با سرعت ثابت در حركت هستند. به سخن ديگر، اين نظريه‌ براي جسمي كه داراي شتاب باشد، كاربردي ندارد. در نتيجه، اينشتين سعي كرد تا نظريه‌اش را دوباره بازسازي كند، به‌گونه‌اي كه نظريه‌ي جديد…

6 اسفند 1391 5

عجايب دنياي كوانتوم – انتگرال مسير فاينمن

بعد از جنگ جهاني دوم، ريچارد فايمن يكي از شاگردان ويلر به ساده‌ترين اما در عين حال عميق‌ترين روش براي خلاصه‌سازي پيچيدگي‌هاي نظريه كوانتوم دست يافت كه در سال 1965 يكي از نتايج اين ايده، براي او جايزه نوبل را به ارمغان آورد. فرض كنيد كه مي‌خواهيد عرض اتاق را بپيماييد. از نظر نيوتون بسيار…

2 اسفند 1391 0

اصول و نظريات داروين – قسمت دوم

3 – اصل سازش با محيط و توارث صفات اكتسابي داروين اعتقاد داشت كه قوانين وراثت بسيار پيچيده و مبهم است. اما از مطالعات خود درباره ارثي‌شدن صفات اكتسابي نتيجه گرفت كه اگر تغييري در مرحله‌اي از زندگي يك جاندار بروز كند، در نتايج وي نيز در همان سن يا زودتر ظاهر خواهد گرديد. داروين…

2 اسفند 1391 2

سخنان بزرگان علم

آلبرت اينشتين: احساسات شديد من در مورد عدالت اجتماعى و مسئوليت اجتماعى هميشه به نحو عجيبى در تقابل با فقدان نياز براى ارتباط مستقيم با انسان هاى ديگر و جوامع انسانى است. من حقيقتاً «مسافر تنها» هستم و هيچ گاه با تمام قلبم به کشورم، خانه ام، دوستانم و حتى خانواده درجه يک خودم، تعلق…

29 بهمن 1391 0

نسبيت خاص و زمان – قسمت سوم

تئوري نسبيت خاص با همين روش‌هاي متزلزل بر ديگر جوانب فيزيك، به‌طور يكسان تأثير مي‌گذارد. اينشتين ثابت كرد كه هم‌چنان‌كه آليس نزديك مي‌شود، باب در مي‌يابد كه او در راستاي مسير حركت قطار به طرفش، انقباض مي‌يابد. به بيان ديگر اين‌كه آليس دو متر قد داشته باشد و فاصله‌ي جلو و تا عقب او بيست‌…

26 بهمن 1391 3

عجایب دنیای کوانتوم – وابستگی کوانتومی – قسمت سوم

در دو قسمت قبل گفتيم كه وابستگي كوانتومي يا در هم‌تنیدگی کوانتومی به زبان ساده جفت‌شدن خواص مکانیکی دو ذره است، ذراتی که پیش‌تر با یکدیگر در اندرکنش بوده و سپس از یکدیگر جدا شده‌اند. بر اساس تفسیر کپنهاگی از مکانیک کوانتومی، حالت دو ذره جفت شده تا زمان مشاهده نامعین باقی می‌ماند. با انجام…

26 بهمن 1391 1

نسبيت خاص و زمان – قسمت دوم

فرمول رياضي اينشتين توضيح مي‌داد كه هر مشاهده‌كننده‌اي هنگامي‌كه يك ساعتِ در حال كاركردن را مي‌نگرد، چگونه به درستي درمي‌يابد كه زمان به كندي مي‌گرايد. اين پديده‌اي است كه با عنوان «انبساط زماني» شناخته شده است. (Time Dilation) و اين مورد به قدري روشن و گويا، غلط به نظر مي‌رسد كه چهار سوال را بلافاصله…

24 بهمن 1391 3

معرفي كتاب – تكامل انسان

در ميان شاخه‌هاي به شدت منشعب و تخصصي‌شده‌ي علوم،‌ شايد هيچ‌كدام به اندازه‌ي علم تكامل با مقاومت ناباوران و گاه مغرضان روبه‌رو نشده باشد. اين مقاومت خود نشان از اهميت ايده‌هاي تكاملي و پيامدهاي آن بر انديشه‌ و باورهاي انسان دارد. در واقع، جنجال‌ها از آنجا اوج مي‌گيرد كه علم فارغ از اساطير، پيشينه‌ي تاريخي…

24 بهمن 1391 5

نسبيت خاص و زمان – قسمت اول

يكي از شگفت‌آورترين نتايج نظريه‌ي مخصوص نسبيت اينشتين اين است كه تصور آشناي ما از مقوله‌ي زمان اساساً غلط مي‌باشد. دانشمندان و افراد عادي همواره زمان را همچون حركت يك نوع ساعت مخصوص ديواريِ زماني‌ِ جهاني كه بي‌رحمانه و رام‌نشدني، گذر زمان را با تيك‌تيك خود نشان مي‌دهد،‌ يا مانند ضربان قلب كيهاني و يا…

19 بهمن 1391 0

عجایب دنیای کوانتوم – وابستگی کوانتومی – قسمت دوم

وابستگي كوانتومي (Quantum Entanglement) پارادوكس EPR – قسمت دوم اوايل دهه 1980، آلن اَسپِكت و همكارانش در فرانسه آزمايش EPR را با استفاده از دو آشكارساز، با فاصله 13 متر از يكديگر، ترتيب دادند. در اين آزمايش اسپين فوتون‌هاي منتشر شده از اتم‌هاي كلسيم، مورد اندازه‌گيري قرار گرفت. در سال 1997، آزمايش EPR با كمك…

18 بهمن 1391 0

شكل‌گيري غول‌هاي سرخ

آموزش نجوم و اخترفيزيك مقدماتي شكل‌گيري غول‌هاي سرخ وقتي هسته‌ي يك ستاره از سوخت هيدروژن تهي شود، چه اتفاقي مي‌افتد؟ به‌طور واضح، هسته داراي هسته‌هاي هليوم با جرم اتمي 4 فراواني مي‌شود، اما آنها نمي‌توانند در دما و فشار كمي كه هسته‌هاي هيدروژن جوش مي‌خورند، هم‌جوشي داشته باشند. بنابراين نيروهاي فشار به طرف بيرون كم…

18 بهمن 1391 4

مقايسه جرم لختي و گرانش

مقايسه‌ي جرم لختي و گرانش اينشتين با نظريه‌ي نسبيت عام خود در 1915 نيروي گرانش را توسط جفت‌شدن هندسه فضا-زمان و مواد محتوي جهان جايگزين نمود. او يادآور شد كه نيوتون جرم را از طريق دو عمليات متفاوت تعريف نمود: 1) قانون دوم نيوتون 2) قانون گرانش تصور كنيد كه نيروي معيني را به يك…

14 بهمن 1391 7

عجايب دنياي كوانتوم – وابستگي كوانتومي – قسمت اول

وابستگي كوانتومي (Quantum Entanglement) پارادوكس EPR – قسمت اول فرض كنيد انفجاري رخ مي‌دهد و دو الكترون در جهات مخالف و تقريباً نزديك به سرعت نور، پرتاب مي‌شوند. از آنجايي كه الكترون‌ها مي‌توانند دور خود بچرخند يا اسپين داشته باشند، فرض كنيد كه اسپين آن‌ها به هم وابسته باشد. يعني اگر يكي از الكترون‌ها جهت…