بیگ بنگ: شاید تصور کنید هنوز زمان آن نرسیده است که بتوان نظریه M را بطور جدی به حیطه کیهان شناسی وارد کرد. با این وجود فیزیکدانان تلاش کرده اند به منظور ایجاد تغییری جدید در شیوه معمول تورمی جهان، از « فیزیک پوسته ها» استفاده کنند.

دکتر کامران وفا، بیان گذار نظریه F
دکتر کامران وفا، بیان گذار نظریه F

به گزارش بیگ بنگ، ساليان سال تصور فيزيکدان ها آن بود که فضا سه بعدي است، اما از ابتداي قرن بيستم اين تصور شروع به تغيير کرد. در ابتدا اين نظريه مطرح شد که شايد فضا چهاربعدي باشد، ولي با گذشت زمان تعداد ابعاد فضا باز هم بيشتر شد تا اينکه امروزه بهترين نظريه هاي مطرح در فيزيک، فضا را ده بعدي مي دانند. در اين تصوير، جهان ما با سه بعد فضايي، تنها يک جهان از ميان جهان هاي بي شمار شناور در پهنه کائنات است. طي سال هاي اخير، ابعاد باز هم بيشتري وارد صحنه اين نبرد شده اند. در سال 1984 انقلاب ابرريسمان ها به وقوع پيوست. نظريه ريسمان ها تمامي جهان را متشکل از ريسمان هاي انرژي مرتعش يک بعدي مي داند که در 9 بعد مکاني و يک بعد زماني در حال ارتعاش هستند. سپس در سال 1995، «ادوارد ويتن» از موسسه مطالعات پيشرفته پرينستون امريکا و «پائول تاونسند» از دانشگاه کمبريج، بعد فضايي ديگري را نيز به نظريه ريسمان ها اضافه کرده و نظريه ديگري به نام نظريه M را ارائه کردند. اين نظريه در واقع تعميمي از نسخه هاي متفاوت نظريه ريسمان بود.

اما به رغم موفقيت هاي ارزنده نظريه M، اين نظريه نيز نتوانست تفاوت هاي موجود ميان نسخه هاي مختلف نظريه هاي ريسمان را حذف کند و دقيقاً در همين جا بود که سر و کله «کامران وفا» فیزیکدان مشهور ایرانی دانشگاه هاروارد به همراه رابرت برندنبرگر با ارائه ی نظریه ای به نام نظریه F پيدا شد، نظريه اي که با افزودن يک بعد جديد به نظريه M، تصويري 12 بعدي را از کائنات ارائه مي دهد. نظريه پردازان مشتاقانه از نظريه F استقبال کردند، چراکه اين نظريه با بعد اضافي خود، مسائل باقي مانده در نظريه M را به خوبي حل مي کند. اما از آنجايي که بعد اضافي مطرح شده در نظريه F، بعد مکاني نیست بلکه احتمال دوبعدی بودن زمان را مطرح کرده است. اگر چنین باشد در این صورت زمان به جای خطی، صفحه یی خواهد بود. به این ترتیب نه تنها امکان سفر در زمان و رفتن به گذشته و آینده وجود خواهد داشت بلکه حتی می توان در درون تک تک لحظه ها در جهت عمود بر سیر زمان نیز حرکت کرد. بنابراین شاید درون هر لحظه، ابدیتی نهفته باشد و با افزودن یک بعد زمانی جدید به معادله های توصیف کننده کائنات می توان بسیاری از مسائل حل نشده فیزیک امروز را حل کرد.

414455

رابرت برندنبرگر و کامران وفا ، به دنبال پاسخ اینکه چرا ما در فضا- زمان چهار بعدی زندگی می کنیم، تصور کردند که شاید این به دلیل خواص ریسمان ها باشد. در سناریوی آنها، جهان در تقارن کامل شروع شده و تمام ابعاد بالاتر در مقیاس پلانک پیچیده شده اند. آنچه که جهان را از انبساط بازداشته حلقه هایی از ریسمان ها بوده که به دور ابعاد مختلف محکم حلقه شده اند. آنها نشان دادند که در ابعاد فضایی سه یا کمتر، احتمال بیشتری وجود دارد که ریسمان ها و ضد ریسمان ها با یکدیگر برخورد کنند. هر بار که این تصادم رخ دهد، ریسمان ها از هم باز شده و ابعاد به بیرون می جهاند، و در نتیجه بیگ بنگ رخ می دهد. ویژگی جالب این سناریو این است که با استفاده از توپولوژی ریسمان ها می توان بطور تقریبی توضیح داد که چرا ما در اطراف خود، این فضا- زمان چهار بعدی آشنا را می بینیم. با اینکه جهان های با ابعاد بالاتر ، محتمل هستند اما احتمال کمی وجود دارد که شاهد وجود آنها باشیم، زیرا هنوز به وسیله ریسمان ها و ضد ریسمان ها به سختی بسته و محکم شده اند.

اما در نظریه M احتمالات دیگری نیز وجود دارند. اگر جهان ها بتوانند یکدیگر را در بر بگیرند یا از درون هم جوانه زده و به این ترتیب جهان های جدیدی را تولید کنند، آنگاه شاید عکس آن نیز بتواند زخ دهد، جهان ها با یکدیگر برخورد کرده، جرقه زده و جهان های جدیدی تولید کنند. در چنین سناریویی شاید بیگ بنگ به جای اینکه از درون یک جهان جوانه بزند، به دلیل برخورد دو جهان موازی رخ می دهد. طبق نظریه ای که مدت هاست بسیاری از فیزیکدانان را به خود مشغول کرده، جهان علاوه بر سه بعد فضایی و یک بعد زمانی ابعاد پنهان دیگری هم دارد. در این جا به تشبیه ساده ای میپردازیم: فرض کنید جهان ما دو بعدی بود٫ در این صورت جهان مانند ورق بود که تنها می توانستیم جلو و عقب و چپ و راستش را ببینیم و این گونه هیچگاه متوجه نمیشدیم که بعد دیگری هم زیر پای ما هست.

البته نظریه «وفا» نیز مانند تمامی نظریه های بزرگ دیگر با چالش هایی روبه رو است که باید به آنها پاسخ داد. سوالاتی از قبیل اینکه؛ چرا این بعد زمانی اضافی تاکنون از نگاه تیزبین دانشمندان پنهان مانده بود؟ آیا این بعد اضافی صرفاً یک سازوکار ریاضی است یا واقعاً نشان دهنده یک بعد زمانی جدید در کائنات است؟ ارتباط این بعد زمانی جدید با ادراک متعارف ما نسبت به گذشته و آینده چگونه است؟ تعامل این بعد زمانی با مساله موجبیت در فیزیک به چه صورت است؟ و سوالاتی از این قبیل. «مایکل داف» نظریه پرداز دانشگاه تگزاس در این باره می گوید؛ «وجود بیش از یک بعد زمانی در کائنات، مساله یی بسیار حیرت انگیز و گیج کننده است.»

منابع: physics.harvard , F-theory , Evidence for F-Theory , F theory
New Scientist,1 Nov.1997  Gabrielle Walker , parallel worlds michio kaku

 

دیدگاهتان را بنویسید

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

18 دیدگاه

  1. سلام جناب سمیر
    بنده تازه با این مباحث اشنا شدم. ایا نظریه پردازان ریسمان برای نظریاتشون تونستن مصداقی ارائه بدن؟
    با تشکر لطفا جواب بدید

  2. مقالتون یک روز بعد انتشار در وبسایت yjc منتشر میشه بدون ذکر شدن اسم شما!متاسفم واسشون..
    کاش میتونستید کاری بکنید

  3. با سلام . اینکه از جنبه نظری ما در هر مقوله ای برای توصیف رفتارهای کیهانی بخواهیم با ریاضی با ابعاد و نظریات جدید این رفتار ها رو توصیف کنیم مشکلی ایجاد نمیکنه . اما اینکه محدودیت فهم 4 بعدی ما ، ما رو فقط به سمت و سوی افزایش ابعاد جهت توجیه رهنمون کنه به نظرم درست نیست . به نظرم باید همین میزان ابعتد رو بیشتر کنکاش و رفتارشناسی کرد . با این فرمون اگه بریم جلو تا چند سال دیگه تعداد ابعد شاید به 48 تا هم برسه . چرا که هر پدیده تک بعدی رو میشه تو ریاضی با انتگرال به دو بعد و هی بالاتر برد .

  4. سلام ..کی میتونه در مورد کرم چاله ها توضیح قانع کننده بوده و امواج مافوق صوت و مغناطیس چجوری میتونن دریچه ها رو باز کنن …

    1. آقای مورگان فریمن برنامه های جالبی درمورد کرم چاله ها داره . اگه علاقه مندین میتونین تهیه کنید . احتمالا کتاب هایی هم باید باشه در این زمینه.

  5. ویلیام استیون هاوکینگ تو کتاب جهان در پوست گردو اسم دکتر کامران وفا رو آورده

  6. با سلام و تشکر
    لطفاٰ از آقای دکتر که اطلاعات فیزیک ایشان دقیق است سوال بفرمایید آیا ماهیت ذرات ریسمانی دارای نوسان است؟
    خیلی ممنون

  7. نظریه 12 بعد فضا با دو بعد زمان رو آقای میچیو کاکو مطرح کرده اند نه کامران وفا.

    1. ما منابع را هم ذکر کردیم که چنین مشکلی پیش نیاید، به منابع مراجعه کنید، این نظریه با توضیحات فوق نخستین بار توسط رابرت برندنبرگر و کامران وفا دانشمند ایرانی مطرح شده است. حتی میچیو کاکو در کتاب جهانی های موازی در مورد نظریه دکتر کامران وفا توضیحاتی ارائه داده است. لطفا در این زمینه بیشتر مطالعه کنید.

      1. سلام به همه و عوامل زحمت کش بیگ بنگ
        سمیر خان اگر امکانش هست اطالاعات و مقالات بیشتری راجع به نظریه F قرار بدید
        لازمم هست
        ممنون میم
        تشکر

    1. زمان دو بعدی حقیقی نیست یعنی چی دوست من ؟! عدد مختلط یعنی یه نقطه تو صفحه دوبعدی که یه مولفه افقی داره و یه مولفه عمودی . زمان یه صفحه دوبعدیه که موجود سه بعدی داره تو یه خط سیر تو این صفحه حرکت میکنه و تمام موجودات تاریخ های جداگانه تو این صفحه دارن که ثبت میشه . منظور از عمود کردن یه خط توی صفحه دوبعدی زمان هم یعنی هر لحظه که من تو هر نقطه خط سیر زمانی مربوط به خودم تو این صفحه باشم میتونم شاهد نقاط دیگه تو خط سیر زمان های دیگه بقیه موجودات هم باشم ! . به عبارت دیگه یعنی عمق زمان این لحظه بی نهایته ! .